1. Аддзяліўшыся, адарваўшыся ад чаго‑н., адваліцца. Сукі на старадрэвіне засохлі і адпалі. □ Вучні атынкавалі ўсе месцы, дзе адпала тынкоўка, пафарбавалі парты.«Звязда».Молат гучна грымне — Ржа-луска адпадзе.Бядуля.
2. Страціць сувязь з кім‑, чым‑н., выйсці са складу якога‑н. аб’яднання. Ад сістэмы капіталізму адпаў шэраг краін Еўропы і З. Азіі.
3.перан. Страціць значэнне, сэнс; аказацца неістотным, непатрэбным. Цяпер, калі праблема зямлі адпала, калі зямлі хапае, колькі хочаш, нашы бацькі хочуць аддаваць сваіх дзяцей у навуку.Дамашэвіч.// Прайсці, знікнуць. Ахвота адпала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перш, прысл.
Спачатку, раней. Перш сварыўся на яго бацька, потым бачыць — нічога не парадзіш, калі ў сына такая ахвота.Якімовіч.[Маці] хацела запаліць святло, але Мікола папрасіў перш завесіць вокны.Федасеенка.
•••
Перш за ўсё — у першую чаргу. Чалавек на зямлі, хто б ён ні быў: воін ці будаўнік, а перш за ўсё сейбіт.Гроднеў.
Перш-наперш — спачатку, перш за ўсё. Калі змены супадалі, то Ліда перш-наперш старалася наведацца на Лёнеў участак.Кулакоўскі.
Перш чым(злучнікчасавы) — перад тым як, да таго як. Дзён пяць блукаў Антось па навакольных вёсках і хутарах, перш чым натрапіў на след пана.Бажко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Смак ‘адчуванне ў роце ад ежы, пітва і інш.’, ‘апетыт’, ‘задавальненне, ахвота’ (ТСБМ, Шымк. Собр., Нас., Ласт., Гарэц., Касп., Байк. і Некр., Шат., Растарг., Стан., Пятк. 2, Сл. ПЗБ, ТС), смо́кі ‘прысмакі’ (Скарбы, Барад.). Як і рус.смак і роднасныя праз польск.smak з ст.-в.-ням.gismac або с.-в.-ням.gesmac(h) ‘смак’; гл. Кюнэ, Poln., 97; Міклашыч, 309; Брукнер, 503; Фасмер, 3, 683. Паводле Маньчака (ABSl, 21, 302), з ст.-в.-ням. або с.-в.-ням.smac ‘тс’. З польскай паходзяць смачны < smaczny і смакава́ць < smakować; гл. Праабражэнскі, 2, 334; Фасмер, там жа. Ст.-бел.смакъ (XV ст.) і смаковати (XVI ст.) паходзяць з ст.-польск.smak і smakować (Булыка, Лекс. запазыч., 128, 189).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Appetít
m -s, -e
1) апеты́т
gúten ~! — пры- е́мнага апеты́ту!
2) жада́нне, ахво́та
~ háben (auf A, nach D) — мець жада́нне [ахво́ту] (да чаго-н.)
j-m den ~ néhmen* — адбі́ць у каго́-н. ахво́ту
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
mood
I[mu:d]
n.
настро́й -ю m., гумо́р -у m.; жада́ньне n.; ахво́таf.
to be in the mood for something — мець настро́й (жада́ньне, ахво́ту) да чаго́-н.
to be in no mood to laugh — ня мець настро́ю сьмяя́цца
II[mu:d]
n., Gram.
лад -у m.
the indicative (imperative) mood — абве́сны (зага́дны) лад
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
аге́ньчык, ‑а і ‑у, м.
1.‑у. Памянш.-ласк.да агонь (у 1 знач.). Каля зямлянкі тут прыветна Гарэў агеньчык чуць прыкметна.Колас.Задрыжалі рукі, і сэрца ўсхадзілася хутка, хутка, калі цьмяны агеньчык запалкі аблізаў па чарзе кожны з шнуроў.Лынькоў.
2.‑а. Святло ад чаго‑н. у выглядзе кропкі; плямка святла. Зялёны агеньчык тралейбуса. Агеньчык цыгаркі.//перан. Бляск вачэй (звычайна як адлюстраванне якога‑н. унутранага стану чалавека). Зноў успыхнулі ў вачах Любы ранейшыя смяшлівыя агеньчыкі.Васілевіч.
3.‑у; перан. Захапленне, запал, уздым. Міша Казлоў не любіць высокіх слоў: энтузіязм, камсамольскі агеньчык, працоўны ўздым. Ахвота да працы ў яго — патрэба душы.Мыслівец.
•••
На агеньчык (зайсці, забегчы) — зайсці да каго‑н. мімаходам, убачыўшы ў вокнах святло.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ochota
ochot|a
ж.ахвота, жаданне;
z ~ą — ахвотна; з жаданнем;
nie mam ~y — не маю жадання (ахвоты);
czy masz ~ę na — ...? ці хочаш...?;
odebrać komu \\ę do czego — адбіць у каго ахвоту да чаго
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)