Verbum

ме́ціць¹, ме́чу, ме́ціш, ме́ціць; ме́чаны; незак., каго-што.

Ставіць на кім-, чым-н. адметны знак, метку.

|| зак. наме́ціць, -ме́чу, -ме́ціш, -ме́ціць; -ме́чаны і паме́ціць, -ме́чу, -ме́ціш, -ме́ціць; -ме́чаны.

|| наз. ме́тка, -і, ДМ -тцы, ж.

ме́ціць², ме́чу, ме́ціш, ме́ціць; незак.

1. у каго-што. Старацца папасці ў каго-, што-н.

М. у звера.

2. з інф. Мець намер, намервацца ажыццявіць якое-н. дзеянне.

М. укусіць.

3. Імкнуцца заняць якое-н. становішча, пасаду (разм.).

|| зак. наме́ціць, -ме́чу, -ме́ціш, -ме́ціць; -ме́чаны (да 2 знач.).

ме́цца, ма́юся, ма́ешся, ма́ецца; ма́йся; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Быць у наяўнасці; знаходзіцца, існаваць.

Маецца запас харчоў.

2. Адчуваць сябе.

Як вы маецеся?

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), з інф. Аб тым, што павінна быць.

Меўся ўчора прыехаць.

◊

Маецца на ўвазе — мяркуецца, падразумяваецца.

ме́цца-сапра́на, нескл., н.

1. Жаночы голас, сярэдні паміж сапрана і кантральта.

2. Спявачка з такім голасам.

мець, ма́ю, ма́еш, ма́е; меў, ме́ла; май; незак.

1. каго-што. Валодаць кім-, чым-н. як уласнасцю.

М. сваю хату.

2. што. Валодаць чым-н.

М. прафесію.

3. У спалучэнні з В скл. назоўнікаў якія абазначаюць уласцівасць або стан, азначае:

а) дзеянне па знач. гэтага назоўніка.

М. намер (намервацца). М. ахвоту (хацець);

б) быць, знаходзіцца ў якім-н. стане.

М. непрыемнасці.

4. У спалучэнні асабовых форм з інф. набывае знач.: павінен або намерваецца што-н. зрабіць.

◊

Вока не мець (разм.) — быць непрыхільным да каго-н., быць незадаволеным кім-, чым-н.

Вось табе і маеш! (разм.) — вокліч з выпадку чаго-н. нечаканага, дзіўнага, выказванне расчаравання, здзіўлення.

Мець вушы (разм.) — прыслухоўвацца, слухаць.

Мець зуб на каго (разм.) — імкнуцца прычыніць шкоду, непрыемнасць каму-н.

Мець ласку (разм.) —

1) любіць каго-, што-н.;

2) мець гонар, мець магчымасць (зрабіць, сказаць і г.д.).

Мець на прыкмеце — улічваць, браць пад увагу каго-, што-н. для якой-н. мэты.

Мець руку (разм.) — мець падтрымку якой-н. важнай, уплывовай асобы.

Мець слова — атрымліваць дазвол выступіць дзе-н.

Мець справу з кім-чым — уступаць у нейкія адносіны, сутыкацца з кім-, чым-н.

(Не) мець за душой чаго (разм.) — пра наяўнасць (адсутнасць) чаго-н. у каго-н.

|| зак. займе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 і 2 знач.; разм.).

мецэна́т, -а, М -на́це, мн. -ы, -аў, м.

Багаты апякун навук і мастацтваў; увогуле той, хто апякуецца над якой-н. справай.

|| ж. мецэна́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. мецэна́цкі, -ая, -ае.

меч, мяча́, мн. мячы́, мячо́ў, м.

Старадаўняя халодная зброя, падобная на вялікі нож, востры з абодвух бакоў.

◊

Падняць меч на каго-н. — пачаць вайну, пайсці супраць каго-н.

Скрыжаваць мячы — пачаць паядынак, бой, спрэчку.

мечано́сец, -но́сца, мн. -но́сцы, -но́сцаў, м.

Сярэдневяковы воін, узброены мячом, а таксама слуга рыцара, які насіў за ім меч.

ме́чаны, -ая, -ае.

Які мае на сабе нейкую метку, знак.

Мечаныя гусі.

Мечаная бялізна.

меч-ры́ба, меч-ры́бы, мн. меч-ры́бы, меч-ры́б, ж.

Драпежная марская рыба атрада акунепадобных з адросткам на верхняй сківіцы, падобным на меч.