Пле́шка 1, плі́шка ’верхняя, расшыраная частка чаго-небудзь, што мае форму ножкі стрыжня’, ’верхні канец караняплода’, ’кацёлка (галава) сланечнікаў ’галоўка цвіка’, ’шапка грыба’ (ТСБМ, Нас., Мядзв., Касп., Сл. ПЗБ, Ян., ТС, Мат. Маг., Бяльк., Юрч. СНЛ, Жыв. сл.). У выніку семантычнага пераносу ’лысіна’ > ’верхняя частка’ з плеш (гл.). Параўн. укр. плі́шка ’драўляны клін’, рус. плешка ’голая вяршыня гары’, ’галоўка цвіка’, ’шырокі канец далата, па якому б’юць малатком’, польск. pleszka ’галоўка цвіка, шрубы’, ’пляма’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Сугалаўкі́, суголоўкі́ ’канец градак на полі’ (Выг.). Укр. су́голова, су́головок ’папярочныя барозны ў канцы ўчастка’, ’палявая сцяжынка ўздоўж поля, да якой упоперак прылягаюць іншыя ўчасткі’. Бел. (палес.) — укр. ізалекса; гл. Выгонная, Бел.- укр. ізал., 17. Да су- і галава, аформленае рознымі суфіксамі; адносна семантыкі параўн. рус. наўг. головни́к ’палявая дарожка, што ідзе цаліной па мяжы’, у аснове якой, відаць, метафара ’канец (пачатак) чаго-небудзь’, ’галава’, параўн. макед. глава ’вытокі ракі’; інакш гл. ЕСУМ, 5, 466.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Істо́та ’жывы арганізм; чалавек або жывёліна’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Гарэц., Др.-Падб.), ’сутнасць, суць’ (Др.-Падб., Гарэц.), исто́та ’сапраўднае становішча чаго-н.’ (Нас.). Рус. дыял. исто́та ’існасць, сутнасць’ (Даль), укр. істо́та ’істота’, польск. istota ’сутнасць, істота’, чэш. jistota ’пэўнасць, дакладнасць’, славен. istota ’ідэнтычнасць’. Ст.-бел. истота ’сутнасць’ (1522 г.) з польск. istota (Булыка, Запазыч.). Слаўскі (1, 470) лічыць прасл. утварэннем з суф. ‑ota ад *jьstъ (гл. існы) з зыходным значэннем ’сапраўднасць, рэчаіснасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
здзек, -у, мн. -і, -аў, м.
1. гл. здзекавацца.
2. Злая, зневажальная насмешка, а таксама зневажальны ўчынак ці паводзіны ў адносінах да каго-, чаго-н.
Зносіць здзекі ад каго-н.
|| прым. здзе́клівы, -ая, -ае.
Здзеклівая ўсмешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
камбіна́тар, -а, мн. -ы, -аў, м. (разм.).
Той, хто схільны да камбінацый (у 2 знач.), які ўмее дасягаць чаго-н. рознымі спосабамі.
|| ж. камбіна́тарка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак (разм.).
|| прым. камбіна́тарскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
канструкты́ўны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да канструкцыі (у 1 знач.), патрэбны для канструявання (спец.).
Канструктыўныя асаблівасці збудавання.
2. Які складае аснову чаго-н.; важны (кніжн.).
Канструктыўная прапанова.
|| наз. канструкты́ўнасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кантынге́нт, -у, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
1. Сукупнасць людзей, якія складаюць аднародную ў якіх-н. адносінах групу, катэгорыю (кніжн.).
К. навучэнцаў.
2. Устаноўленая для пэўных мэт найбольшая колькасць, норма чаго-н.
Экспартны к. тавараў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
начаса́ць¹, -чашу́, -чэ́шаш, -чэ́ша; -чашы́; -часа́ны, зак.
1. чаго. Атрымаць часаннем¹ у якой-н. колькасці.
Н. ільну.
2. што. Зачасаць валасы на лоб, вушы, скроні, а таксама ўзбіць валасы для прычоскі.
|| незак. начэ́сваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
падарва́цца, -ву́ся, -ве́шся, -ве́цца; -вёмся, -вяце́ся, -ву́цца; -ві́ся; зак.
1. Загінуць ад выбуху.
П. на міне.
2. Захварэць ад цяжкай працы ці ад падымання чаго-н. цяжкага.
Цягаў каменне і падарваўся.
|| незак. падрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
падбі́ць², -даб’ю́, -даб’е́ш, -даб’е́; -даб’ём, -даб’яце́, -даб’ю́ць; падбі́; -і́ты; зак., каго (што) на што і з інф. (разм.).
Падбухторыць да чаго-н., угаварыць зрабіць што-н.
Хто яго на гэта падбіў?
|| незак. падбіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)