Verbum

смяро́тны, -ая, -ае.

1. Які жыве не вечна, якога чакае смерць.

Усе людзі смяротныя.

2. Які выклікае смерць.

Смяротная доза яду.

3. Тое, што і смертны (у 3 знач.).

С. прысуд.

Смяротная кара.

4. перан. Крайні ў сваім праяўленні, вельмі моцны.

Смяротная нуда.

|| наз. смяро́тнасць, -і, ж.

сноп, снапа́, мн. снапы́, снапо́ў, м.

1. Звязаны пук зжатых сцёблаў збажыны і некаторых іншых культур.

С. жыта.

2. перан., чаго. Паток чаго-н. (прамянёў, пылу і пад.).

С. яркага святла.

◊

Як сноп (паваліцца, упасці і пад.) — цяжка, усім целам.

|| прым. снапо́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).

спружы́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак. і (рэдка) зак.

1. Змяняць (змяніць) сваё становішча пад уздзеяннем якой-н. сілы і вяртацца (вярнуцца) ў ранейшае становішча пасля спынення гэтага ўздзеяння; аказваць (аказаць) супраціўленне ціску.

Кладка спружыніць пад нагамі.

2. перан., што. Напружваць, рабіць (зрабіць) пружыністым, пругкім (разм.).

С. мускулы.

страка́ты, -ая, -ае.

1. Такі, паверхня якога пакрыта палоскамі, плямамі розных колераў; рознакаляровы.

Стракатая тканіна.

С. дыван.

2. перан. Які вылучаецца неаднароднасцю, разнастайны, з розных элементаў.

С. склад насельніцтва.

3. Плямісты, разнашэрсны (пра масць жывёл); рознага апярэння (пра птушак).

С. дзяцел.

С. конь.

|| наз. страка́тасць, -і, ж.

сці́плы, -ая, -ае.

1. Стрыманы ў паводзінах, абыходжанні, просты і прыстойны, пазбаўлены ганарыстасці.

С. чалавек.

С. працаўнік.

2. перан. Абмежаваны, нязначны, невялікі, якога ледзь хапае.

Сціплая зарплата.

Сціплыя вынікі працы.

4. Просты, звычайны, без прэтэнзій на раскошу.

Сціплая мэбля.

Сціпла (прысл.) апранацца.

|| наз. сці́пласць, -і, ж.

узві́цца, узаўю́ся, узаўе́шся, узаўе́цца; узаўёмся, узаўяце́ся, узаўю́цца; узві́ўся, -ві́лася, -ло́ся; узві́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Наматацца.

Ніткі ўзвіліся на шпульку.

2. Узляцець увысь, падняўшыся, закруціцца, закружыцца.

Узвіліся галубы.

Узвіўся клубок агню.

3. перан. Прыйсці ў раздражнены стан (разм.).

|| незак. узвіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

укарані́ць, -раню́, -рэ́ніш, -рэ́ніць; -ранёны; зак., што.

1. Пасадзіўшы, даць умацавацца ў глебе каранямі.

2. перан. Садзейнічаць трываламу замацаванню чаго-н. у практыцы; прымусіць увайсці ў быт, свядомасць і пад.

У. гаспадарчы разлік.

У. новы метад у вытворчасць.

|| незак. укараня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. укаране́нне, -я, н.

укаці́ць, укачу́, уко́ціш, уко́ціць; уко́чаны; зак.

1. што ў што. Коцячы, упхнуць.

У. калёсы ў гумно.

2. перан., што каму. Зрабіць, учыніць што-н. непрыемнае (разм.).

У. вымову прагульшчыку (аб’явіць у загадзе).

3. Уехаць куды-н. (разм.).

У. у двор на кані.

|| незак. уко́чваць, -аю, -аеш, -ае.

усту́пка, -і, ДМ -пцы, ж.

1. гл. уступіць².

2. мн. -і, -пак. Адказ ад чаго-н. на карысць іншага.

Ісці на ўступкі.

3. мн. -і, -пак, перан. Кампраміснае рашэнне, паслабленне ў чым-н.

Зрабіць уступку традыцыі.

4. Скідка з назначанай цаны.

Прадаць тавар з уступкай.

хало́п, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У Старажытнай Русі: паднявольная асоба, пазбаўленая асабістай свабоды.

2. У прыгоннай Расіі: прыгонны, залежны селянін, слуга.

3. перан. Пра чалавека, які рабалепствуе, падхалімнічае перад кім-н.; халуй.

|| ж. хало́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак.

|| прым. хало́пскі, -ая, -ае.