шэ́льма, ‑ы, м. і ж.

1. Махляр, несумленны чалавек; нягоднік, паганец. — Ну, мерайце, — кажу, — ды рэжце! — Куляецца аршын, маланкай ходзяць рукі — Так спрытна шэльма мерае. Крапіва. — Ага, шэльма, — захрыпеў Сцяпан, кідаючыся на .. [чалавека] і хватаючы яго за рукі. Чорны. [Беразоўскі:] — Злодзей ты, Макар, і шэльма, якіх мала... Па закону я павінен, апытаць цябе, скласці пратакол і пасадзіць за крадзеж. Чарнышэвіч.

2. Хітрун, круцель, дураслівец, махляр (звычайна ўжываецца як выражэнне захаплення, спагады, адабрэння). — Вера, ведаеш, што я скажу табе... Ты — хоць вялікая шэльма, але папраўдзе слаўная дзеўка... Зарэцкі. [Каваль:] — І дарога грыміць, І душа спявае. І людзі глядзяць і радуюцца: бач, як ляціць, шэльма!.. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

share

I [ʃer]

1.

n.

1) до́ля, ча́стка f., удзе́л -у m.

Do your share of the work — Зрабі́ нале́жную табе́ ча́стку рабо́ты

2) а́кцыя f.; пай -ю m., удзе́л -у m.

2.

v.i.

1) дзялі́ць; мець супо́льна

The sisters share the same room — Сёстры жыву́ць ра́зам у адны́м пако́і

2) дзялі́цца

3) браць удзе́л

•

- go shares

- share and share alike

II [ʃer]

n.

ляме́ш лемяша́, наро́г -а m. (плу́га)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

ула́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак.

1. што. Давесці да шчаслівага, жаданага канца якую‑н. справу. Антось і Ганна не знаходзяць, Што адказаць і што парадзіць І як пытанне гэта ўладзіць. Колас. — Я быў у лагеры, рускі, — кажа [базар] мне з відавочным задавальненнем, што ўсё яму давялося ўладзіць. — Ты будзеш тут, пакуль не паправішся... Ракітны. [Валерый] згадзіўся з’ездзіць у горад, уладзіць тое-сёе за прараба і запасціся бланкамі для справаздач. Б. Стральцоў. // Узгадніць, прымірыць, ліквідаваць (разыходжанні, супярэчнасці, непаразуменні і пад.). Сто чалавек — калектыў не маленькі. Каб усе працавалі ў поўную сілу, трэба і паставіць кожнага на сваё месца, і памагчы, калі спатрэбіцца, і канфлікт часам уладзіць. Палтаран. // з чым і без дап. Узяць на сябе вырашэнне чаго‑н., забеспячэнне чым‑н. [Гэля:] Зойдзем, Рыгор... Табе далёка ісці дамоў... Я ўладжу з начоўкаю. Гартны. [Галай:] — А што, каб табе тут астацца? Мясціны ціхія, а людзі добрыя. Га? Наконт кватэры не турбуйся, уладжу. Асіпенка.

2. каго. Стварыць неабходныя ўмовы для жыцця, існавання; уладкаваць. Гвозд запытаўся, ці добра яго, Зыбіна, уладзілі, якая ў яго кватэра, якая зарплата. Мележ.

3. каго. Разм. Змясціць, прыстроіць каго‑н. куды‑н.; даць месца для жылля і пад. Уладзіць хворага ў шпіталь. Уладзіць на кватэру. □ Муж палажыў .. [хворую жонку] ў бальніцу, дзяцей уладзіў у школу-інтэрнат... Лужанін. // Дапамагчы паступіць на работу, вучобу. Дзевяць дзён пайшло на тое, каб уладзіць Рыгора на працу. Гартны.

4. каго-што. Зручна размясціць, палажыць, паставіць і пад. Лёгка адкінуў [Васіль] ад другіх адну калоду, уладзіў, каб не круцілася, замахаў сякерай. Мележ. Джвучка адхінуўся ад стала і ўладзіў локці на падаконнік. Пташнікаў.

5. што. Разм. Арганізаваць якое‑н. мерапрыемства.

6. каму. Разм. Унаравіць, дагадзіць. [Іван Трахімавіч:] — Нешта я не памятаю ніводнага выпадку, каб табе ўладзіла хоць адна краўчыха. Корбан.

7. што. Разм. Прывесці ў належны парадак; наладзіць як след. Няма нікому забароны Уладзіць дом свой, дабрабыт. Май, васпан, толькі розум, спрыт І не выходзь з граніц закону. Колас. // Наладзіць, зрабіць прыгодным для работы, карыстання. [Крэмез:] — Станок уладзілі, а хлопцы ў мяне цяпер, як шалёныя, працуюць. Шынклер.

8. Разм. Паспець прыйсці, прыехаць куды‑н. у пэўны час, момант. Ехаў [Іван] дамоў і ўладзіў якраз на рада[ў]ніцу. Кудравец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзя́куй

1. (выражение благодарности) благодарю́, спаси́бо;

дз. (табе́, вам) — благодарю́ (тебя́, вас), спаси́бо (тебе́, вам);

2. в знач. сказ. спаси́бо;

дз. тава́рышам, што дапамаглі́ — спаси́бо това́рищам, что помогли́;

3. в знач. сущ. спаси́бо;

вялі́кі (вялі́кае) дз. — большо́е спаси́бо;

◊ дз. (дзя́каваць) бо́гу — сла́ва бо́гу;

дз. за ла́ску — благодарю́ поко́рно;

за дз. — за спаси́бо;

дз. не ска́жуць — спаси́бо не ска́жут

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

падыхо́дзіць несов.

1. подходи́ть;

2. (подо что-л.) подходи́ть;

3. (оказываться подходящим по размерам, качеству и т.п.) подходи́ть, приходи́ться впо́ру;

4. (о тесте) подходи́ть, поднима́ться;

1-4 см. падысці́;

5. безл., разг. (быть приличным, пристойным) приста́ть; быть к ме́сту;

табе́ не п. так гавары́ць — тебе́ не приста́ло так говори́ть;

◊ п. як свінні́ сядло́ — погов. идёт, как свинье́ седло́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

цяга́цца несов.

1. (тянуться по земле) волочи́ться;

2. таска́ться, броди́ть;

3. скита́ться;

4. с чем-л. (носить с собой без надобности) таска́ться;

ц. з мяшко́м — таска́ться с мешко́м;

5. разг. (ухаживать) таска́ться; волочи́ться;

6. (соперничать, состязаться в чём-л.) тяга́ться;

дзе табе́ з ім ц.! — где тебе́ с ним тяга́ться!;

7. страд. таска́ться; волочи́ться; см. цяга́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

płaz

м.

1. ~u — гад; паўзун;

2. ~u — плаз;

uderzyć kogo ~em — ударыць каго плазам;

3. перан. гадзіна;

puścić co ~em перан. пакінуць што бяскарным, дараваць што;

to ci nie ujdzie ~em! — гэта табе проста так не пройдзе!

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

special​2 [ˈspeʃl] adj.

1. асаблі́вы, асо́бы;

a special reason асо́бая прычы́на;

in a very special sense у зусі́м і́ншым сэ́нсе;

I have nothing special to tell you. Я не маю сказаць табе нічога асаблівага.

2. спецыя́льны;

a special train дадатко́вы цягні́к;

a special course of study спецыя́льны прадме́т;

a special election AmE давы́бары;

a special hospital спецыялізава́ны шпіта́ль;

make a special study of English спецыялізава́цца ў вывучэ́нні англі́йскай мо́вы

3. асаблі́вы, адмысло́вы;

a special feature індывідуа́льная ры́са;

a special friend блі́зкі ся́бар

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Патароча 1 ’здань, пудзіла, міфічная істота з жудасным тварам і вытрашчанымі вачыма’ (чач., Нас. Сб., Бір. Дзярж.), ’пудзіла’, ’лупаты чалавек’ (Нас.). Укр. поторо́ча ’прывід, страшыдла’. Напрошваецца суаднясенне з рус. вы́таращить (глаза), польск. wytrzeszczyć, чэш. třeštiti ’вытрашчыць вочы’, якія Махэк₂ (657) супастаўляе з генетычна роднасным літ. pastérti ’уставіцца (вачыма)’. Можна дадаць яшчэ pa‑stėrti ’скарчанець, адубець’. Паводле Махэка, у славян была аснова ster‑ з суфіксам ‑sk‑ati (інтэнсіў), у якой пачатковае s‑ адпала ў выніку дысіміляцыі са ‑sk‑ і *ter‑skati перайшло ў групу на ‑iti > terščiti; рус. таращить паходзіць з окаючых гаворак < торощить.

*Патароча 2, драг. поторо́ча ’той, хто настойліва працяглы час гаворыць пра адно і тое ж’ (Лучыц-Федарэц). З дзеяслова торо́чытэ ’гаварыць доўга пра адно і тое ж, несці лухту’, укр. торо́чити ’тс’, якія можна суаднесці з рус. наўгар., цвяр. торо́щиться ’дарма збірацца’ і з серб.-харв. тра́скати ’несці лухту’. Праславянскі архаізм.

Патароча 3 ’няшчасце ў дарозе’ (усх.-маг., КЭС), рус. кур. поторо́ча ’сустрэча, выпадак, падзея, прыгода’, смал. ’выскачка, які ўсюды ўткне свой нос’, пск. поторо́чье ’перашкода’, цвяр. торча́ться ’перашкаджаць сваёй прысутнасцю’, чэш. містршыцк. trči to do tvého? ’гэта табе перашкаджае?’, — усе ўзыходзяць да прасл. tъrčati ’стаяць, вытыркаючыся уверх ці наперад’, ’цягнуцца ўверх’ > тырча́ць (гл.) (Варбот, Этимология–1979, 5–6).

Патароча 4 ’бура’ (Сержп.), рус. арханг. то́рок, то́рох ’бура ў моры, шквал’. Міклашыч (359), Фасмер (4, 84) звязваюць гэта слова з торкаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

shame

[ʃeɪm]

1.

n.

1) со́рам -у m., сарамата́ f.

Shame on you! — Як табе́ ня со́рамна!

2) га́ньба f.

to bring shame upon one's family — прыно́сіць га́ньбу сваёй сям’і́

3) шко́да f.; пры́красьць f.

it is a shame he is so wasteful — Пры́кра, што ён такі́ марнатра́ўны

What a shame you can’t come earlier — Яка́я шко́да, што ты ня мо́жаш прыйсьці́ ране́й

2.

v.t.

1) саро́міць, сарамаці́ць

2) га́ньбіць

•

- For shame!

- put to shame

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)