1. (of) парушэ́нне (закона, пагаднення і да т.п.);
a breach of the law парушэ́нне зако́на;
a breach of contract/copyright парушэ́нне кантра́кта/а́ўтарскага пра́ва;
breach of the peace парушэ́нне грама́дскага пара́дку;
a breach of confidence злоўжыва́нне даве́рам
2. разры́ў адно́сін (паміж дзяржавамі або людзьмі);
a breach in Franco-German relations разры́ў адно́сін памі́ж Фра́нцыяй і Герма́ніяй;
a breach between friends сва́рка памі́ж сябра́мі
3. прало́м; адту́ліна; дзі́рка;
a breach in the wall прало́м у сцяне́
4.(марскі́я) хва́лі, буруны́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
spell3[spel]v.(speltorspelled)
1. піса́ць або́ вымаўля́ць сло́вы па лі́тарах;
spell backward чыта́ць або піса́ць у адваро́тным пара́дку (пра літары слова);
How do you spell your name? Як пішацца тваё імя?
2. зна́чыць, цягну́ць за сабо́ю;
This weather spells ruin for many farmers. Гэтае надвор’е – катастрофа для многіх фермераў .
spell out[ˌspelˈaʊt]phr. v.
1. расшыфро́ўваць, разбіра́ць па лі́тарах
2. растлума́чваць дэталёва і грунто́ўна;
It is time to spell out what we want. Пара сказаць прама, чаго мы хочам.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ГРАМАТЫ́ЧНЫ СЛО́ЎНІК,
1) аспектны даведнік, асноўнай мэтай якога з’яўляецца апісанне граматычных (фармальных і зместавых) уласцівасцей рознаўзроўневых моўных адзінак. Падзяляюцца на наступныя тыпы. Марфемныя слоўнікі падаюць марфемную будову слоў («Марфемны слоўнік беларускай мовы» А.М.Бардовіча, Л.М.Шакуна, 2 выд., Мн., 1989); змяшчаюць вычарпальны пералік марфем, уласцівых пэўнай мове («Слоўнік марфем рускай мовы» А.І.Кузняцовай, Т.Ф.Яфрэмавай, М., 1986); адлюстроўваюць прадуктыўнасць (частотнасць) марфем і іх спалучальнасць («Марфемная дыстрыбуцыя ў беларускай мове: Дзеяслоў» В.У.Мартынава, П.П.Шубы, М.І.Ярмаш, Мн., 1967). Лексічныя даведнікі граматычнага характару апісваюць словы пэўных часцін мовы з паказам семантычных і грамат. адносін паміж рознымі формамі аднаго і таго ж рэестравага слова («Рускі дзеяслоў і яго дзеепрыметныя формы: Тлумачальна-граматычны слоўнік» І.К.Сазонавай, М., 1989); тлумачаць словы службовых часцін мовы шляхам падачы да кожнага рэестравага слова пераліку агульных семантыка-сінтаксічных функцый, якія выконваюцца гэтым словам у сказе («Тлумачальны слоўнік беларускіх прыназоўнікаў» П.П.Шубы, Мн., 1993). Сінтаксічныя слоўнікі змяшчаюць пералік сінтаксем пэўнай мовы з тэкставымі ілюстрацыямі да іх («Сінтаксічны слоўнік: Рэпертуар элементарных адзінак рускага сінтаксісу» Г.А.Золатавай, М., 1988). Стылістычныя даведнікі граматычнага характару падаюць пералік і частотнасць грамат. варыянтаў слоў і словазлучэнняў («Граматычная правільнасць рускага маўлення. Спроба частотна-стылістычнага слоўніка варыянтаў» Л.К.Граўдзінай, В.А.Іцковіча, Л.П.Катлінскай, М., 1976); тлумачаць і ілюструюць прыкладамі з тэкстаў адрозненні паміж варыянтнымі сінтаксічнымі канструкцыямі з аднолькавым апорным словам («Кіраванне ў беларускай і рускай мовах: Слоўнік-даведнік» Г.У.Арашонкавай, В.П.Лемцюговай, Мн., 1991). Граматычны слоўнік ўсіх тыпаў падаюць рэестравыя адзінкі ў прамым алфавітным парадку.
2) Аспектны даведнік па словазмяненні пэўнай мовы, у якім рэестравыя словы падаюцца ў адваротным алфавітным парадку (гл.Адваротны слоўнік), што дазваляе змяшчаць побач вял. масівы слоў з аднолькавым ці падобным тыпам словазмянення; да кожнага рэестравага слова змяшчаецца поўны набор звестак аб словазмяняльных формах («Граматычны слоўнік рускай мовы. Словазмяненне» А.А.Залізняка, 3 выд., М., 1987).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
рабо́чыIм., сущ. рабо́чий;
р. ад станка́ — рабо́чий от станка́;
падзённы р. — подённый рабо́чий
рабо́чыIIприл., в разн. знач. рабо́чий;
р. рух — рабо́чее движе́ние;
р. клас — рабо́чий класс;
~чыя ру́кі — рабо́чие ру́ки;
~чая гіпо́тэза — рабо́чая гипо́теза;
~чая мо́ладзь — рабо́чая молодёжь;
р. час — рабо́чее вре́мя;
р. гарніту́р — рабо́чий костю́м;
○ р. дзень — рабо́чий день;
~чая сі́ла — рабо́чая си́ла;
◊ у ~чым пара́дку — в рабо́чем поря́дке
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Láden
I
m -s, - i Läden
1) кра́ма, магазі́н
2) акані́ца
◊ der ~ klappt! — разм. усё ў парадку!
den ~ schméißen* — спра́віцца ў адзі́н мо́мант [як ба́чыш]
mach kéinen ~ auf! — не валаво́дзь!, не мару́дзь!, не цягні́!
II
n -s нагру́зка; пагру́зка; зара́дка (акумулятара)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ВЫНАХО́ДНІЦКАЕ ПРА́ВА,
прававыя нормы, якія рэгламентуюць адносіны, што ўзнікаюць у сувязі з адкрыццямі, вынаходствамі, рацыяналізатарскімі прапановамі і іх выкарыстаннем. У Рэспубліцы Беларусь крыніцамі вынаходніцкага права з’яўляюцца Грамадзянскі кодэкс і Закон «Аб патэнтах на вынаходствы» ад 5.2.1993, інш. нарматыўныя акты. Палажэнні вынаходніцкага права пашыраюцца на аўтараў адкрыццяў, вынаходстваў і рацыяналізатарскіх прапаноў — фіз. і юрыд. асоб Беларусі, замежных грамадзян, асоб без грамадзянства і замежных юрыд. асоб — і вынікі іх вынаходніцкай дзейнасці на тэр. Беларусі. Калі міжнар. дагаворам Рэспублікі Беларусь устаноўлены інш. правілы, чым тыя, што змешчаны ў нац. заканадаўстве, выкарыстоўваюцца правілы міжнар. дагавору.
Вынаходніцкае права замацоўвае за аўтарамі права на ўзнагароджанне і шэраг немаёмасных правоў (права на аўтарства, права даць вынаходству сваё імя ці якую-небудзь спец. назву і інш.), рэгулюе парадак выкарыстання вынаходстваў і ўкараненне рацыяналізатарскіх прапаноў і інш. Правы аўтараў ахоўваюцца ў адм. і судовым парадку.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВЯРХО́ЎНАЯ РАСПАРА́ДЧАЯ КАМІ́СІЯ па ахове дзяржаўнага парадку і грамадскага спакою, часовы надзвычайны орган дзярж. улады ў Рас. імперыі ў лют.—жн. 1880. Засн. ва ўмовах рэальнай пагрозы жыццю імператара Аляксандра II з боку рэвалюцыянераў (замах, учынены 5.2.1880 С.М.Халтурыным). Гал. задача — аб’яднанне ўсіх карных органаў для барацьбы з рэв. рухам. Вяла расследаванне па справах аб паліт. злачынствах у Пецярбургу і навакольнай мясцовасці, ажыццяўляла нагляд за такімі справамі ў Расіі. Усяго праведзены 5 пасяджэнняў. Камісіі часова падпарадкоўваліся Трэцяе аддзяленне і Корпус жандараў. Членамі Вярхоўнай распарадчай камісіі былі М.Т.Лорыс-Мелікаў (гал. начальнік), К.П.Пабеданосцаў, нач. штаба Пецярбургскай ваен. акругі ген. А.К.Імерэцінскі, сенатары М.Е.Кавалеўскі, І.І.Шамшын і П.А.Маркаў, ген.-маёр світы М.І.Бацьянаў і інш. (усяго 11 чал.). Скасавана па ініцыятыве Лорыс-Мелікава.
Літ.:
Зайончковский П.А. Кризис самодержавия на рубеже 1870—1880-х гг. М., 1964. С. 148—229.
у яго́ здаро́ўе ў пара́дку, а як ма́ешся ты? er ist gesúnd, und wie geht es dir?;
я чака́ю цябе́ за́ўтра, а не пасляза́ўтра ich hóffe, dass du nicht übermorgen, sóndern mórgen kommst;
2.далуч und (dann), dann áber;
а таму́álso, fólglich;
а такса́ма sowíe;
◊ а ме наві́та und zwar, nämlich;
а зрэ́шты übrigens
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
апіса́ць, апішу, апішаш, апіша; зак., каго-што.
1. Падрабязна расказаць пра каго‑, што‑н.; абмаляваць каго‑, што‑н. сродкамі пісьмовай мовы. Я не буду ўнутр залазіць Падзеяў саўгасных, Апішу толькі, што бачыў Болей-меней ясна.Купала.//перан. Зрабіць тое самае вусна.
2. У сістэматычным парадку пісьмова перадаць асаблівасці, прыметы або склад чаго‑н. з навуковай мэтай. Апісаць гаворку. Апісаць старажытны рукапіс.
3. Скласці поўны спіс якіх‑н. рэчаў дзеля іх ўліку. Апісаць інвентар.// Зрабіць улік і ацэнку маёмасці пры накладанні на яе арышту. Прыйшла сельсавецкая камісія і апісала малатарню.Чорны.// Завяшчаць што‑н. каму‑н. Апісаць хату на дзяцей.
4. Начарціць адну фігуру вакол другой з захаваннем пэўных умоў. Апісаць акружнасць вакол трохвугольніка.
5. Зрабіць рух па крывой, перамясціцца па крывой. Калі ракета апісала дугу і падала ўжо на зямлю, Арцыховіч.. заўважыў сілуэт салдата.Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спуск, ‑а і ‑у, м.
1.‑у. Дзеяннепаводледзеясл. спускаць — спусціць (у 1–3, 6–8 і 11 знач.) і спускацца — спусціцца (у 1, 2 і 5 знач.).
2.‑а. Месца, па якім спускаюцца ўніз, нахіленая плоскасць. Найгорш было сыходзіць на крутым спуску каля суседняй вуліцы.Пальчэўскі.Са свістам і галёканнем праходзіла чарада гарадскіх падлеткаў, шукаючы спуска да ракі.Ракітны.
3.‑а. Кручок у агнястрэльнай зброі, які націскаюць пальцам, каб зрабіць выстрал; спускавы кручок. // Прыстасаванне ў фота- і кінаапараце для адкрывання затвора аб’ектыва.
4.‑а. Сталярная прылада з доўгай калодкай для выраўноўвання паверхні; фуганак.
5.‑а. Спец. Пропуск у верхняй частцы старонкі перад пачаткам раздзела кнігі.
6.‑а. Спец. Расстаноўка звярстаных палос набору ў такім парадку, які забяспечвае правільную паслядоўнасць старонак.
•••
Не даць спускукамугл. даць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)