з’е́здзіць сов.

1. (поехать куда-л. и вернуться обратно) съе́здить;

з. у го́рад — съе́здить в го́род;

2. (совершить поездку, побывав во многих местах) изъе́здить, исколеси́ть;

з. усю́ во́бласць — изъе́здить (исколеси́ть) всю о́бласть;

3. изъе́здить;

з. машы́ну — изъе́здить маши́ну;

з. пасе́вы — изъе́здить посе́вы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

home

[hoʊm]

1.

n.

1) дом -у m.е́сца ста́лага жы́харства)

at home — до́ма, удо́ма; у ха́це

2) радзі́ма f., ро́дны го́рад, ро́дная вёска; ба́цькаўшчына f.

to be far from home — быць далёка ад до́му

3) прыту́лак -ку m., дом -у m.

a veterans’ home — дом вэтэра́наў

Make yourself at home — Бу́дзь як до́ма

affairs at home and abroad — нутраны́я спра́вы і заме́жныя

2.

adj.

1) ха́тні, ро́дны

a home town — ро́дны го́рад

2) нутраны́

3.

adv.

1) дамо́ў, дадо́му

I want to go home — Я хачу́ ісьці́ дамо́ў

2) дакла́дна ў цэль

The spear struck home — Дзіда ўда́рыла про́ста ў цэль

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Нагарода ’ўзнагарода’ (Нас.); za naharódaju za trudý wiérniecsa (Пятк. 2); ст.-бел. нагарода і нагрода (апошняе з польск., гл. Булыка, Лекс. запазыч., 203); укр. нагорода, рус. награда (< ц.-слав., гл. Фасмер, 3, 37), польск. nagroda, чэш. náhrada ’замена’, славен. nagrada, серб.-харв. на̏града, балг. награ́да, макед. награда. Аддзеяслоўнае ўтварэнне, першапачаткова *nagorditi, на думку Міклашыча (74) — ’узнагародзіць горадам’, што лічыцца непераканаўчым; Фасмер (3, 37) і Трубачоў (там жа) звязваюць з ’накласці кучай’, параўн. рус. нагородить; Бязлай (2, 212) праз славен. graja ’рэпутацыя’, grajati ’праслаўляць’ (j < dj) звязвае з літ. gar̃dinti ’паведаміць, абвясціць’, роднасным ст.-інд. gir‑ ’слава, гонар’, лац. grates ’хвала’ і інш. Сумніцельна вывядзенне з *gheld‑ (ням. vergelten ’узнагароджваць, даваць плату’), пры гэтым бел. і ўкр. паўнагалосныя формы тлумачацца другасным збліжэннем з горад (Махэк₂, 388). Брукнер лічыў усх.-слав. словы паланізмамі, а ўзнікненне значэння ’дар, плата’ лакалізаваў на польскай тэрыторыі, першапачаткова праз стадыю ’ўзвесці, узнавіць разбуранае’ — ’замяніць’ — ’кампенсаваць страты’ — ’заплаціць’; усё да grodzić ’будаваць, гарадзіць’ (Брукнер, 353).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рабі́на, рабіна́, рабі́ніца ’рабіна’ (ТСБМ; воран., глыб., шальч., вільн., швянч., Сл. ПЗБ; ТС, Нар. Гом., ЛА, 1, карта № 215; Бяльк.), рус. ряби́на, укр. гороби́на, ороби́на, оря́бина, горад, горба, ворбина, веребина, ря́бка, польск. jarzębina, чэш. jeřabina, jeřáb, в.-луж. wjerjebina, н.-луж. jerjebina, славін. řabʼina, серб.-харв. jarèbika. Прасл. *arębina, *erębina, *ěrębina або (з іншай ступенню вакалізму) *rębina паходзіць з прасл. *arębъ ’курапатка, рабина’, *erębь ’рабчык’, *ěrębь ’буры’, звязаных з і.-е. *ē̆rē̆‑b(h)‑ *ō̆rō̆‑b(h)‑ са значэннем істот або дрэў цёмнага, чырвонага, бурага колеру (у славянскіх мовах пра стракаты колер). Роднаснае да літ. jerubė̃, jerbė̃ ’рабчык’, лат. ir̃be ’курапатка’, ir̃bene ’рабіна’, ст.-ісл. jarpr ’карычневы’, jarpi ’рабчык’, ст.-в.-ням. erpf ’цёмнага колеру’ (Бернекер 1, 274; Мацэнаўэр, LF 8, 29; Фасмер, 3, 535; Трубачоў, ЭССЯ, 1, 7375; SP, 6, 58, 134; ЕСУМ 1, 570; Покарны 1, 334; Папоўска–Таборска, Бел.-польск. ізал., 104). Брукнер збліжае з літ. ráibas, raibas ’стракаты’ (Брукнер, 200).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сібі́р звычайна м. р. ‘край за Уралам’ (Ласт., Стан.), Сібі́р, Сыбі́р ‘тс’ (Некр. і Байк.), Сібі́р, Сібе́р ‘тс’ (Янк. 1), сібе́р ‘пагібельнае месца’ (Шат.). З рус. Сиби́рь, ад назвы сталіцы ханства ў Прыіртышшы, якую выводзяць ад гунскага этноніма Σάβειροι (Праабражэнскі, 2, 282; Фасмер, 3, 616). Не выключана і польскае пасрэдніцтва, паколькі на карце польскага географа Антонія Віда (1542) паказаны горад Сібір на рацэ Абі (Фралоў, Всесоюзная конф. “Исторические названия — памятники культуры”. M., 1989, 89). Рамстэт (362) узводзіць назву да манг. Sibir, калм. šiwr̥ ‘зараснікі, сырая мясцовасць’, адкуль, у прыватнасці, ідуць назвы: тат. s̥ibir, табол.-тат. Sėbėr, Sėvėr і г. д., што вельмі няпэўна. У аснове назвы этнонімы сипыр (варыянты себер, сыбыр), si pyr (RÉS, 39, 190) — племя, што, згодна з паданнямі сібірскіх татараў, жыло на гэтай тэрыторыі. Усё няпэўна, гл. Анікін, 493–494 (з аглядам версій і літ-ры). Пра спробы звязаць паходжанне назвы з балг. шубра́к ‘хмызняк’ гл. Сімяёнаў, БЕ, 28, 50–52; Дурыданаў, Studia Etym. Brun., 3, 69–71.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

seize

[si:z]

v.

1) хапа́цца, хапа́ць; чапля́цца

in fright she seized his arm — Ад стра́ху яна́ ўхапі́лася за яго́ную руку́

2) зразуме́ць, ухапі́ць

to seize an idea — зразуме́ць ду́мку

3) сі́лай захапля́ць, займа́ць (тэрыто́рыю), бра́ць (го́рад)

4) fever seized him — Яго́ схапі́ла гара́чка

5) канфіскава́ць

- seize upon

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

wjechać

зак.

1. заехаць, уехаць; уз(ехаць;

wjechać do miasta — уехаць у горад;

2. наехаць;

wjechać na kamień — наехаць на камень;

3. перан. разм. накінуцца; накрычаць; наехаць на каго; вылаяць каго

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

отби́ть сов.

1. в разн. знач. адбі́ць, мног. паадбіва́ць;

отби́ть но́сик у ча́йника адбі́ць но́сік у ча́йніку;

отби́ть мяч руко́й адбі́ць мяч руко́й;

отби́ть го́род адбі́ць го́рад;

отби́ть за́пах адбі́ць пах;

отби́ть такт руко́й адбі́ць такт руко́й;

2. (выпрямить ударами) адкляпа́ць;

отби́ть ко́су́ адкляпа́ць касу́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

матэрыя́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да матэрыі (у 1, 2 знач.); рэчыўны, рэальны. Матэрыяльны свет.

2. Які мае адносіны да матэрыялу (у 1 знач.). [Вагуцкі] зайшоў на матэрыяльны склад. Ля стэлажоў корпаўся Чычын. Лынькоў.

3. Звязаны з валоданнем маёмасцю, сродкамі для існавання, даходамі, грашамі. Матэрыяльнае становішча. Матэрыяльная дапамога. □ Чалавек адмаўляецца ад павышэння, ад значна большага заробку і іншых матэрыяльных выгод, ад пераезду ў горад, каб працаваць у далёкім раёне, у гушчы народа, — што ж можна сказаць пра яго, акрамя пахвалы? Шамякін.

•••

Матэрыяльная забяспечанасць гл. забяспечанасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наперако́р,

1. прысл. Не так, як жадалі, хацелі, чакалі; насуперак. Зрабіць наперакор. □ Так за ўсё жыццё Юзэфа і не сказала мужу слова наперакор. Броўка.

2. прыназ. з Д. Спалучэнне з прыназ. «наперакор» выражае ўступальныя адносіны: ужываецца пры назве асобы, прадмета або з’явы, насуперак якім, нягледзячы на якія што‑н. адбываецца. Максіма ў ваенна-марское вучылішча не прынялі, і ён, наперакор жадання бацькоў, на злосць усім, паехаў у марскі тэхнікум. Шамякін. Наперакор ліхой стыхіі, На гэтай згруджанай жарстве, Узняўшы вежы залатыя, Прыгожы горад расцвіце. Глебка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)