Verbum

зва́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. Афіцыйна прысвоенае найменне, якое вызначае ступень заслуг, службовага становішча, кваліфікацыі ў галіне якой-н. дзейнасці.

Воінскія званні.

Вучонае з.

2. Ганаровае найменне як адна з форм узнагароды і заахвочвання для далейшых поспехаў дзеячаў працы, навукі, культуры і інш.

З.

Героя Сацыялістычнай Працы.

З. народнага артыста Беларусі.

3. У дарэвалюцыйнай Расіі — аднесенасць да якой-н. грамадскай групы са спадчыннымі правамі і абавязкамі; саслоўе.

Ён з духоўнага звання.

Купецкае з.

4. У дарэвалюцыйнай Расіі — узаконенае абазначэнне службовага становішча па табелі аб рангах; чын.

Быў калежскім асэсарам.

Ён меў з. камер-юнкера.

◊

Адно званне (разм.) — пра тое, што не адпавядае свайму найменню.

Адно з., што горад, а на самай справе — пасёлак.

Ані звання каго-чаго (разм.) — і ў паміне няма.

жале́зны, -ая, -ае.

1. гл. жалеза.

2. Які змяшчае ў сабе многа жалеза.

Жалезная руда.

3. перан. Дужы, моцны.

Жалезныя мышцы.

Жалезнае здароўе.

4. перан. Цвёрды, неадступны, стойкі.

Жалезная воля.

Жалезная дысцыпліна.

○

Жалезны век — эпоха ў развіцці чалавецтва, калі чалавек пачаў выкарыстоўваць жалеза ў якасці асноўнага матэрыялу для вырабу прылад працы.

◊

Наесціся жалезнага бобу (разм.) — набрацца цярпення, праявіць упартасць.

каму́на, -ы, мн. -ы, -му́н, ж.

1. Калектыў людзей, якія аб’ядналіся для супольнага жыцця пры абагуленні маёмасці і працы.

Жыць камунай.

Працоўная к.

2. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў некаторых краінах.

○

Парыжская камуна — рэвалюцыйны ўрад паўстанцкіх працоўных мас у Парыжы ў 1871 г.; першая спроба ўстанаўлення дыктатуры пралетарыяту.

|| прым. камуна́льны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Камунальныя выбары.

бюлетэ́нь, -я, мн. -і, -яў, м.

1. Кароткае афіцыйнае паведамленне аб якой-н. важнай грамадскай падзеі, справе.

Б. з’езда.

2. Назва некаторых перыядычных выданняў, у якіх змяшчаюцца кароткія матэрыялы аб працы ўстаноў, грамадскіх арганізацый, вынікі даследаванняў і пад.

Б.

Музея Марка Шагала.

3. Лісток для галасавання.

Выбарчы б.

4. Бальнічны ліст аб часовай непрацаздольнасці па хваробе (разм.).

Узяць б.

ва́ртасць, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. Каштоўнасць, цана грашовага знака.

Аблігацыя вартасцю ў дзесяць рублёў.

2. Кошт чаго-н. у грашовых адзінках.

Вызначыць в. рэчы.

3. Колькасць грамадска неабходнай працы, затрачанай на вытворчасць тавару і ўвасобленай у гэтым тавары (спец.).

Прыбавачная в.

Спажывецкая в.

Менавая в.

Закон вартасці.

|| прым. ва́ртасны, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).

Вартасныя паказчыкі.

парва́ць, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак., што.

1. Разарваць або крыху падраць.

П. вяроўку.

П. адзенне.

2. перан., з кім. Адразу, рэзка спыніць (знаёмства, адносіны і пад. з кім-н.).

П. дыпламатычныя адносіны.

П. з ранейшымі сябрамі.

◊

Жылы парваць (разм.) — надарвацца ад цяжкай працы.

|| незак. парыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 знач.).

серадня́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. гіст. Селянін-аднаасобнік, які меў зямельны ўчастак, апрацоўваў яго ўласнымі сіламі без наёмнай працы і па сваім маёмасным становішчы знаходзіўся паміж бедняком і кулаком.

2. Чалавек сярэдніх здольнасцей, які нічым асаблівым не вылучаецца.

|| ж. серадня́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак (да 1 знач.).

|| прым. серадня́цкі, -ая, -ае (да 1 знач.).

прылучы́ць, -учу́, -у́чыш, -у́чыць; -у́чаны; зак.

1. каго-што. Злучыць з чымн.; уключыць у склад чаго-н. іншага, асноўнага.

П. да кампаніі.

П. раён да другой вобласці.

2. каго (што). Даць магчымасць уключыцца ў якую-н. дзейнасць, зрабіць удзельнікам чаго-н.

П. падлеткаў да грамадска-карыснай працы.

|| незак. прылуча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прылучэ́нне, -я, н.