Verbum

нала́дзіцца, -ла́джуся, -ла́дзішся, -ла́дзіцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пайсці на лад; прыняць належны кірунак; устанавіцца.

Работа наладзілася.

Надвор’е наладзілася.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць прыгодным (для работы, карыстання і пад.).

Станок наладзіўся.

3. Сабрацца, прыладзіцца рабіць што-н.

Н. слухаць радыё.

|| незак. нала́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

напо́ўніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены; зак.

1. што кім-чым. Зрабіць поўным, занятым; насыціць, запоўніць чым-н.

Н. мяшок мукой.

Птушыныя галасы напоўнілі лес.

Водар кветак напоўніў пакой.

2. каго-што. перан. Запоўніць, заняць цалкам (пра думкі, пачуцці і пад.).

Н. сэрца жалем.

|| незак. напаўня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. напаўне́нне, -я, н.

нарабі́ць, -раблю́, -ро́біш, -ро́біць; -ро́блены; зак., чаго.

1. Зрабіць вялікую колькасць чаго-н.

Н. фотаздымкаў.

2. Зрабіць, учыніць што-н. або многа чаго-н. (звычайна дрэннага, непрыемнага і пад.).

Н. глупства.

Н. памылак.

3. Зрабіць вязаннем нейкую колькасць (разм.).

Н. панчох, шкарпэтак.

|| незак. нарабля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (да 1 і 3 знач.).

наступа́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. гл. наступіць¹.

2. Ведучы актыўныя ваенныя дзеянні, рухацца наперад, на праціўніка.

Н. на ўсіх франтах.

3. Падступаць да каго-н. з просьбамі, пагрозамі і пад.

4. перан. Набліжацца да чаго-н., распаўсюджвацца, насоўвацца на што-н.

Хвалі наступаюць на бераг.

|| наз. наступле́нне, -я, н. (да 4 знач.).

падда́цца, -а́мся, -асі́ся, -а́сца; -адзі́мся, -асце́ся, -аду́цца; -а́ўся, -ала́ся, -ало́ся; -а́йся; зак.

1. Уступіць пад націскам, не стрымаць напору.

Дрэва паддалося вострай піле.

П. на ўгаворы (перан.). Не п. на правакацыю (перан.).

2. Даць сябе злавіць, схапіць, не аказаўшы супраціўлення пры нападзе.

Не п. ворагу.

|| незак. паддава́цца, -даю́ся, -дае́шся, -дае́цца; -даёмся, -даяце́ся, -даю́цца.

паплаво́к¹, -лаўка́, мн. -лаўкі́, -лаўко́ў, м.

1. Лёгкі плаваючы прадмет, які прымацоўваецца да лёскі, да сеткі або трымаецца на якары.

П. вудачкі.

П. невада.

2. Прыстасаванне, якое выкарыстоўваецца для надання плывучасці чаму-н. (від лодкі, прагумаваны мех, надзьмуты ветрам і пад.).

Мост на паплаўках.

|| прым. паплаво́чны, -ая, -ае і паплаўко́вы, -ая, -ае.

пло́шча, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Частка плоскасці, абмежаваная замкнутай ломанай або крывой лініяй.

П. чатырохвугольніка.

2. Незабудаванае вялікае і роўнае месца (у горадзе, вёсцы), ад якога звычайна разыходзяцца ў розныя бакі вуліцы.

П.

Перамогі ў Мінску.

3. Прастора, памяшканне, прызначаныя для якіх-н. мэт.

П. пад азімыя культуры.

Жылая п.

го́лад, -у, М -дзе, м.

1. Вострае адчуванне патрэбы ў ежы, а таксама працяглае недаяданне.

Памерці з голаду.

2. Адсутнасць ці недахоп прадуктаў харчавання ў выніку неўраджаю, засухі, вайны і пад.

Вайна нясе г. і разбурэнні.

3. перан. Увогуле недахоп чаго-н.

Кніжны г.

Г. на культурныя мерапрыемствы.

◊

Марыць голадам — даводзіць да знямогі.

го́нта, -ы, ДМ -нце, мн. -ы, -аў, ж., а таксама зб.

Дахавы матэрыял у форме невялікіх дошчачак, востра саструганых з аднаго боку і з пазам — з другога.

Ставіць хату пад гонтай.

Злазь з даху, не псуй гонты (прымаўка: не бярыся не за сваю справу).

|| прым. го́нтавы, -ая, -ае і ганто́вы, -ая, -ае.

дабра́ць, -бяру́, -бярэ́ш, -бярэ́; -бяро́м, -бераце́, -бяру́ць; -бяры́; -бра́ны; зак., каго-што і каго-чаго.

1. Сабраць дадаткова, да поўнай меры.

Д. ягад у кош.

2. Выбіраючы, знайсці патрэбнае.

Д. крэсла да гарнітура.

Д. матэрыі на сукенку.

3. Завяршыць набор чаго-н. (кнігі, артыкула і пад.).

Д. кнігу.

|| незак. дабіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.