дасле́даваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны; зак. і незак., каго-што.

1. Зрабіць навуковы агляд з мэтай пазнання, высвятлення чаго-н.

Д. законы прыроды.

Д. склад рэчыва.

2. Абследаваць, агледзець (аглядаць) для высвятлення, устанаўлення чаго-н.

Д. хворага.

Д. мясцовасць.

|| наз. дасле́даванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

до́за, -ы, мн. до́зы, доз, ж.

1. Дакладна адмераная колькасць чаго-н. (якога-н. рэчыва, лякарства і пад.).

Прымаць лякарства невялікімі дозамі.

Д. радыеактыўнага апрамянення.

2. перан. Некаторая колькасць чаго-н. (іроніі, смеху і пад.).

Д. яўнай іроніі і знявагі.

|| прым. до́завы, -ая, -ае (спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ла́кмус, -у, м. (спец.).

Фарбавальнае рэчыва, якое змяняе колер насычанай ім паперы пад дзеяннем кіслот на чырвоны, а пад дзеяннем шчолачаў — на сіні колер.

|| прым. ла́кмусавы, -ая, -ае.

○

Лакмусавая папера — папера, пакрытая лакмусам.

◊

Лакмусавая паперка — сродак выяўлення, праверкі адносін паміж кім-н. і інш.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

цэме́нт, -у, М -нце, м.

1. Мінеральнае парашкападобнае рэчыва, здольнае ўтвараць з вадой масу, якая хутка зацвердзявае; служыць для вырабу бетону і будаўнічых раствораў.

Ц. баіцца вільгаці.

2. Касцявая тканка, якая пакрывае корань і шыйку зуба.

|| прым. цэме́нтны, -ая, -ае і цэме́нтавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

абагаці́ць, ‑гачу, ‑гаціш, ‑гаціць; зак., што.

Спец. Палепшыць якасць чаго‑н., зрабіць багацейшым яго змест, уносячы ці выдаляючы пэўнае рэчыва, састаў і пад. Абагаціць руду.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дынамі́т, ‑у, М ‑міце, м.

Выбуховае рэчыва, асноўнай састаўной часткай якога з’яўляецца нітрагліцэрына. А ў часе будаўніцтва ўсё наўкола грымела ўзрывамі дынаміту і аманалу. Галавач.

[Ад грэч. dynamis — сіла.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каўчу́к, ‑у, м.

Эластычнае рэчыва, якое здабываецца з млечнага соку некаторых трапічных раслін або штучным спосабам і скарыстоўваецца для вырабу гумы. Натуральны каўчук. Сінтэтычны каўчук.

[На мове індзейцаў тупі — каў — дрэва і учу — цячы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ксілі́т, ‑у, М ‑ліце, м.

Рэчыва ў выглядзе бясколерных крышталяў салодкага смаку, якое выкарыстоўваецца ў харчовай прамысловасці замест цукру для хворых дыябетам. Цукеркі на ксіліце.

[Ад грэч. xylon — дрэва.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наве́ска, ‑і, ДМ ‑вёсцы, ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. навесіць (у 1 знач.).

2. Дакладна ўзважаная колькасць рэчыва, узятага для хімічнага аналізу ці рэакцыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наркаты́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да наркотыка (у 1 знач.); які ўтрымлівае наркотык. Наркатычнае рэчыва.

2. Выкліканы наркотыкам (у 1 знач.). Наркатычны стан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)