шчы́льна, прысл.
1. Прысл. да шчыльны.
2. Вельмі цесна, ушчыльную (прыціснуўшы, далучыўшы адно да другога). Аб чым жа думаў хлопчык? Відаць, аб чымсьці важным і сур’ёзным, бо губы яго былі шчыльна самкнуты. Колас. Купальнік шчыльна абцягваў.. кволыя і пяшчотныя плечы [жанчыны]. Караткевіч. // Наглуха, так, каб не было ніякіх прамежкаў, адтулін. Оля шчыльна прыпыніла дзверы і замкнула іх знутры. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эпіцэ́нтр, ‑а, м.
Спец. Вобласць на паверхні зямлі, непасрэдна размешчаная пад ці пад ачагом разбуральных сіл (землетрасення, выбуху і пад.). Эпіцэнтр землетрасення. Эпіцэнтр ядзернага выбуху. // перан. Кніжн. Месца, дзе з найбольшай сілай праяўляюцца якія‑н. з’явы, падзеі. Паэту ёсць чым захапляцца І ёсць па кім раўняць хаду, Калі ён прагне набліжацца У эпіцэнтр народных дум. Свірка.
[Ад грэч. épi — на, над, пры і лац. centrum — акружнасць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кірава́цца несов.
1. (чым) руково́дствоваться, руководи́ться; сле́довать (чему);
к. пра́вілам — руково́дствоваться пра́вилом, сле́довать пра́вилу;
2. (на што, да чаго, куды) прям., перен. направля́ться, брать (держа́ть) направле́ние (на что, к чему, куда);
к. на ту́ю вёску — брать (держа́ть) направле́ние на ту дере́вню;
3. страд. управля́ться; руководи́ться; направля́ться; см. кірава́ць 1, 3, 4
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
толк (род. то́лку) м., в разн. знач. толк;
ма́ла то́лку — ма́ло то́лку;
з гэ́тага бу́дзе т. — из э́того бу́дет толк;
◊ з то́лкам — с то́лком;
без то́лку — бе́з толку;
не дабі́цца то́лку — не доби́ться то́лку;
збіць (збі́цца) з то́лку — сбить (сби́ться) с то́лку;
ве́даць т. — (у чым) знать толк (в чём)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
per
[pɜ:r]
prep.
1) на ко́жнага; за
a pound of candy per child — фунт цуке́рак на ко́жнае дзіця́
ten cents per pound — дзе́сяць цэ́нтаў за фунт
2) праз каго́
I’ll send it per my son — Я пашлю́ гэ́та праз сы́на
as per — зго́дна з чым, паво́дле чаго́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
utility
[juˈtɪləti]
1.
n., pl. -ties
1) кары́снасьць, прыго́днасьць, прыда́тнасьць f.
A fur coat has more utility in winter than in summer — Фу́тра больш прыда́тнае ўзімку, чым уле́тку
2) кары́сная рэч
3) кампа́нія, яка́я выко́нвае грама́дзкія паслу́гі
public utility — прадпрые́мства камуна́льных паслу́гаў
2.
adj.
ужыва́ны для практы́чных мэтаў
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
accomplish
[əˈkɑ:mplɪʃ]
v.t.
1) дасяга́ць, выко́нваць (абяца́ньне, плян)
Did you accomplish your purpose? — Ці вы дасягну́лі сваёй мэ́ты?
2) рабі́ць; канча́ць
John can accomplish more in a day than any other boy in his class — Я́нка за дзень мо́жа зрабі́ць больш, чым які́ і́ншы хлапе́ц у кля́се
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Жэ́мчуг ’перламутр у форме зярнят’, фалькл. зямчужны. Рус. укр. же́мчуг ’тс’. Ст.-рус. жьньчюгъ (1161 г., Надп. на кр. Ефр. Полацкай), женьчугъ (Кірыла Тураўскі), жемчюгъ (пачатак XV ст.). Ст.-бел. жемчугъ (1503 г., Марч. дыс.). Ст.-рус. запазыч. з цюрк. Старэйшы запіс на крыжы Ефрасінні Полацкай адлюстроўвае старажытную форму (Менгес, Восточные элементы в «Слове о полку Игореве», 1979, 94). Ст.-цюрк. jenčȕ ’жэмчуг’ < кіт. чжэньчжу, činčy ’тс’ (Др. тюрк., 256). Дабрадомаў, Бел. лекс., 42; Праабражэнскі, 1, 228; Фасмер, 2, 46; Меліяранскі, ИОРЯС, 7, 2, 287; Дабрадомаў, ИАН ОЛЯ, 1966, 1, 57–64; Менгес, там жа, 94–100. Ст.-рус. з нейкай архаічнай цюрк. мовы, аб чым дыскутуюць Дабрадомаў, Менгес. Форма з з‑, паводле Дабрадомава адлюстроўвае незафіксаваную цюрк. крыніцу, а паводле Апеля (РФВ, 3, 87) — уздзеянне формы зямля.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Папяро́чка 1 ’брус, жэрдка, планка і пад., замацаваныя ўпоперак чаго-н. або паміж чым-н.’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Тарнацкі, Studia), поперэчка ’тс’ (Шушк.), поперэ́чка ’вага ў студні з жураўлём’ (ДАБМ, 809). Дэрыват з суф. ‑к‑ ад папяро́чны < папярок (гл.).
Папяро́чка 2 ’папярочны загон’ (Сл. ПЗБ), поперэ́чка ’папярочнае ўзворванне’ (Выг.), папярэ́чняк ’папярочны загон’ (Сл. ПЗБ), поперэчня́к, попяро́чніца ’тс’ (Выг.). Суфіксальныя дэрываты ад папярочны < папярок (гл.). Аналагічныя дэрываты ў інш. славянскіх мовах. Выгонная (Лекс. Палесся, 54 і наст.) адзначае ўсх.-палес.-паўдн.-слав. ізалексу (попярочніца — славен. poprečnica ’папярочная баразна’) і зах.-палес.-польск. (вармінскую) (поперэчняк — popršyčnak ’папярочны загон з краю поля’).
Папяро́чка 3 ’вельмі шырокая саматканая спадніца ў палоскі, якія ляжаць упоперак’ (ДАБМ, 934). Дэрыват з суф. ‑к‑ ад папяро́чны (гл. папярок).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Музда́ць 1 ’кілзаць’, муздзечка, муздэчка ’аброць’ (Нас., Грыг., Яруш., Др.-Падб., Гарэц., Бяльк., Юрч., Ян., Растарг.; бабр., Воўк-Лев.; мін., Шн. 2). Да вузда́ (гл.). Пачатковае м‑ замест в‑ пад уплывам літ. mãzgas ’вузел’. Аналагічна муздзі́ла ’цуглі’ (лудз., Сл. ПЗБ). Да вуздзіла (гл.).
Музда́ць 2 ’моцна, балюча біць’ (Гарэц., Юрч.), муздану́ть ’ударыць, выцяць’ (Бяльк.), ’выцяць аброццю ці чым-небудзь іншым’ (Нас.) — тут можна назіраць уздзеянне народнай этымалогіі, параўн. музда́ць 1; муздзануць ’зваліць, збіць’ (Сцяшк.). Рус. смал., бран., арл. музда́ть, муздану́ть ’біць, сцёбнуць’, маск., смал. мы́знуть ’ударыць, сцебануць’, смал., бран., кур. музда́ть ’жэрці, прагна глытаць’, каш. mužǯëc ’мяць, давіць, драбіць’. Да прасл. mug‑/muz‑/muzg‑/mỷzg‑ (Куркіна, Этимология–1972, 64–68). Магчыма, што некаторыя бел. формы на му‑ знаходзяцца пад уплывам літ. mùšti ’біць’, лат. mušīt ’выбіваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)