Verbum

разе́ц, -зца́, мн. -зцы́, -зцо́ў, м.

1. Рэжучы інструмент для апрацоўкі металу, дрэва і іншых цвёрдых матэрыялаў.

Р. скульптара.

2. Пярэдні парны зуб плоскай формы.

Сківіца мае чатыры разцы.

3. перан. Пра майстэрства, манеру, стыль скульптара.

Адразу бачны р. мастака.

|| прым. разцо́вы, -ая, -ае.

рай, ра́ю, м.

1. Паводле рэлігійнага вучэння: месца, дзе знаходзяць шчаслівае існаванне душы праведнікаў пасля іх смерці.

Рад бы ў р., ды грахі не пускаюць (прымаўка).

2. перан. Наогул пра добрыя жыццёвыя ўмовы; прыгожую мясцовасць.

Тут проста р., а не жыццё.

|| прым. ра́йскі, -ая, -ае.

смарка́ч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. мн. Слізь, якая выцякае з носа.

Вытры смаркачы!

С. пад носам вісіць.

2. перан. Пра дзіця, а таксама пра маладога нявопытнага ў справах чалавека (разм., зневаж.).

|| ж. смарка́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак (да 3 знач.).

смяя́цца, смяю́ся, смяе́шся, смяе́цца; смяёмся, смеяце́ся, смяю́цца; сме́йся; незак.

1. Праяўляць весялосць, радасць пры дапамозе смеху.

С. да слёз.

2. з каго-чаго. Высмейваць каго-, што-н.; насміхацца.

Нельга с. са старога чалавека.

3. перан. Жартаваць, гаварыць смехам.

Я не веру табе, ты смяешся.

спая́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -я́ецца; зак.

1. Злучыцца шляхам паяння.

Канцы дроту спаяліся моцна.

2. перан. Злучыцца ў адно непарыўнае цэлае, зрабіцца дружнымі.

Дзіцячы калектыў хутка спаяўся.

|| незак. спа́йвацца, -аецца.

|| наз. спа́йванне, -я, н. і спа́йка, -і, ДМ спа́йцы, ж.

спе́цца, спяю́ся, спяе́шся, спяе́цца; спяёмся, спеяце́ся, спяю́цца; зак.

1. Дасягнуць зладжанасці ў сумесным спеве.

Хору трэба яшчэ с.

2. перан., з кім. Дасягнуць поўнай згоды ў чым-н., адзінства ў поглядах, узгодненасці ў дзеяннях (разм.).

Яны ўжо даўно спеліся.

|| незак. спява́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

ссо́хнуцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -нецца; ссо́хся, ссо́хлася; зак.

1. Перасохнуць, стаць зморшчаным, пакарабаціцца.

Боты ссохліся.

2. Высахшы, зацвярдзець, ператварыцца ў камяк.

Гліна ссохлася.

3. Сасмягнуць, стаць шурпатым (пра вусны).

4. перан. Пахудзець (пра чалавека; разм.).

|| незак. ссыха́цца, -а́ецца.

|| наз. ссыха́нне, -я, н.

сузо́р’е, -я, мн. -і, -яў, н.

1. Адзін з участкаў, на якія падзелена зорнае неба для зручнасці арыентацыі і абазначэння зорак; характэрныя фігуры, утвораныя яркімі зоркамі.

С.

Вялікай Мядзведзіцы.

2. перан. Група выдатных дзеячаў, пісьменнікаў і пад., якія працуюць у адну эпоху.

С. талентаў.

сялі́цца, сялю́ся, се́лішся, се́ліцца; незак.

1. Уладжвацца на незаселеных месцах; пасяляцца, займаць пад жыллё хату, участак; пра птушак, жывёл і пад.

С. на адведзеным участку.

2. перан. Пра пачуцці, настрой і пад.: узнікаць, напаўняць.

Надзеі на лепшае селяцца ў душы.

|| зак. пасялі́цца, -сялю́ся, -се́лішся, -се́ліцца.

трыбу́на, -ы, мн. -ы, -бу́н, ж.

1. Узвышэнне для выступлення прамоўцы.

Аратар падняўся на трыбуну.

2. перан. Месца, сфера, дзе праходзіць грамадская дзейнасць каго-н.

Грамадская т.

3. Збудаванне з паступовым узвышэннем радоў, лавак для публікі (на стадыёнах, плошчах і пад.).

|| прым. трыбу́нны, -ая, -ае.