эўрытэ́рмны
(ад эўры- + -тэрмны);
э-ыя жывёлы — жывёлы, здольныя жыць пры значных ваганнях тэмпературы асяроддзя (параўн. стэнатэрмны).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
юпі́тэр
(лац. Juppiter = імя вярхоўнага бога ў старажытнарымскай міфалогіі)
магутны электрычны асвятляльны прыбор, які выкарыстоўваецца пры кіназдымках.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
przedstawiać
przedstawia|ć
незак.
1. прадстаўляць, падаваць;
~ć projekt — падаваць праект;
2. паказваць, прад’яўляць (дакумент);
3. уяўляць;
scena przedstawiać ogród — сцэна ўяўляе сабою сад;
~ć obraz przyszłości — уяўляць карціну будучыні;
4. знаёміць; рэкамендаваць пры знаёмстве
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Апа́л. Рус. дыял. опал ’апаленае месца’, укр. опал ’ацяпленне, паліва’, польск. opał ’тс’, чэш., славац. opal (спец.) ’акаліна’, ’загар’, в.-луж. wopał ’апёк’. Бязафікснае ўтварэнне ад дзеяслова апаліць, апальваць. Пры замацаванні значэння ’паліва’ магчымы польскі ўплыў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вісачэ́ць ’расці, станавіцца больш высокім’; ’паднімацца вышэй, узвышацца’ (Нас.). Укр. височити ’ўзвышаць, рабіць высокім’, чэш. vysočeti ’рабіцца вышэйшым’. Прасл. vysoč‑ěti. Да высокі (гл.). Утворана пры дапамозе суф. ‑ě‑ti, які абазначае набыццё якасцей азначальнай асновы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гіме́ць ’гусці’ (КЭС). Рус. дыял. гиме́ть ’тс’, ги́ми́ть ’гусці; шумець, рабіць шум пры перамяшчэнні’. Трубачоў (Эт. сл., 7, 222) рэканструюе прасл. *gyměti, *gymiti, якое, магчыма, мае гукапераймальны характар, але даўнасць і далейшыя сувязі гэтых лексем няясныя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Канча́так ’канец, заканчэнне’ (Гарэц.), канчатка ’тс’ (Яруш.). Беларускае. Суф. ‑ат‑ак (‑ат‑ка) як у занятак (гл.). Параўн. канчаткі ’кавалак палатна з канцамі асновы, якім карыстаюцца пры датыканні красён’ (астр., Сл. паўн.-зах.). Да канец (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Леві́нец ’кружны шлях’ (Федар. Дад.). Да левы < !!!ёоъ ’крывы’, г. зн. размешчаны ў бок ад прамой дарогі. Утворана пры дапамозе суф. -іней, характэрнага для зах.-слав. моў. На бел. моўнай тэрыторыі суфікс пашырай у зах. гаворках.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лоц ’костка пры гульні ў бабкі, якая ўпала на зямлю выпуклым бокам’ (гродз., Нар. словатв.). Запазычана з польск. kloc ’калод(ач)ка’, якое з с.-в.-ням. kloz, ням. Klotz ’калода, цурбан’ з адпадзеннем пачатковага к‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ліпу́цік, ліпу́чкі ’смолка ліпкая, Viscaria vulgaris Bernt. (ТС). Да ліпнуць (гл.). Утварыліся лексемы ад липуч‑ъ > лі‑пуч‑ъкъ са зменай ч > ц паводле лю́цік. Прымета ліпкасці была вырашальнай і пры ўтварэнні рус. разан. липник ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)