перакусіць, ‑кушу, ‑кусіш, ‑кусіць; зак.

1. што. Кусаючы, раздзяліць напалам, на часткі. Перакусіць нітку. Перакусіць саломінку. // Перарэзаць шчыпцамі, кусачкамі. Перакусіць дрот. // Пракусіць наскрозь. Воўк перакусіў горла каню.

2. чаго і без дап. З’есці чаго‑н. нямнога, паесці збольшага, наспех; закусіць. Хадакі прыселі на лаўцы каля плота, дасталі з торбы хлеб і па скрыліку сала, каб перакусіць з дарогі. Пальчэўскі. Абедаць не было калі. Селі перакусіць перад тым як класці вазы. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

слепнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. слеп, ‑ла; незак.

Рабіцца сляпым; траціць здольнасць бачыць. Румба слепла, працаваць яна не магла ўжо зусім. Навуменка. [Юстына:] — Пахавала дачок, дый Гарбуна старога. Ой, колькі я выплакала тады, ажно слепнуць стала. Гурскі. // Часова не бачыць (ад дыму, моцнага святла і пад.). Беларусь — мая маці і мова, паветра і хлеб! Гэта ўзважана сэрцам, на нервах расстайных дарог, дзе не раз пад агнём задыхаўся ад дыму і слеп. Вялюгін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тэадаліт, ‑а, М ‑ліце, м.

Геадэзічны інструмент, які выкарыстоўваецца для вымярэння на мясцовасці гарызантальных і вертыкальных вуглоў. Перастаўляючы тэадаліт з месца на месца, .. [Васіль], як фатограф, нагінаўся над сваім апаратам, глядзеў у манакуляр, нешта запісваў у свой блакнот. Дуброўскі. Дзялілі на дваіх Салдацкі хлеб, З тэадалітам і сталёвай лентай Вымерваючы казахстанскі стэп. Аўрамчык. / у вобразным ужыв. Першую сцежку прасеклі, І па імшарах пакрочыў З намі, як чапля балотная, Тэадаліт. Танк.

[Грэч. theaomai — разглядаю і dilochos — доўгі.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ухаваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Хаваючы, зберагчы што‑н. — Дык і хлеб жа ваш згарыць. — Не згарыць. Мы ведаем, як яго ўхаваць, — у снег пазакопваем, і ён мёрзлы там да вясны можа праляжаць. Сабаленка. // Прыхаваць што‑н. [Глушак:] — Толькі і ўхаваў, што пяць мяшкоў на картаплянішчы за грушай. Мележ.

2. Утаіць што‑н. ад каго‑н. [Каваль:] — Мае грахі вядомы, але ён [Валодзька] свае чаго хавае? Усё адно не ўхавае. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

stale

I [steɪl]

1.

adj.

1) чэ́рствы

stale bread — чэ́рствы хлеб

2) нясьве́жы, які́ вы́тхнуўся (напр. пі́ва)

3) Figur. стары́, састарэ́лы, плы́ткі

a stale joke — стары́ жарт; анэкдо́т з барадо́ю

2.

v.i.

1) чарсьцьве́ць

2) вытыха́цца

II [steɪl]

1.

n.

мача́ f. (каня́, бы́дла)

2.

v.i.

мачы́цца (пра каня́, бы́дла)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

and [ænd, ənd] conj.

1. i, ды; з;

apples and pears я́блыкі і гру́шы;

bread and butter хлеб з ма́слам;

you and I мы з ва́мі/ты ды я

2. а;

I shall go, and you stay here. Я пайду, а вы заставайцеся тут.

3. у спалучэннях: and/or і/або́;

and now… (ну) а за́раз …;

and so on і да таго́ падо́бнае

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Гумно́ ’гумно’ (БРС, Нас., Касп., Шат., Бяльк., Сцяшк., Шатал.). Гл. яшчэ Яшкін, дзе прыводзяцца і іншыя значэнні. Слова, вядомае ва ўсіх слав. мовах. Параўн. рус. гумно, укр. гумно, польск. gumno, чэш. humno, балг. гумно, серб.-харв. гумно, ст.-слав. гоумьно. Прасл. *gumьno. Найбольш верагоднай лічыцца этымалогія Пагодзіна: *gumьno з’яўляецца старым складаным словам: *gu‑ (звязана этымалагічна з *govędo) і *mьn‑ (апошняе, напр., у дзеяслове *męti ’мяць’). Першапачатковае значэнне ’месца, дзе жывёла топча хлеб’. Гл. Фасмер, 1, 474; Бернекер, 1, 362; Трубачоў, Эт. сл., 7, 173–175.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

bácken

*

1.

vt

1) пячы́, запяка́ць, сма́жыць (рыбу)

2) сушы́ць (садавіну)

2.

vi

1) пячы́ся (пра хлеб)

2) (толькі па слаб. спраж.) лі́пнуць, прыліпа́ць, прыстава́ць (пра снег і да т.п.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

здаць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Перадаць каму-н. (пра наяўнае, выкананае, даручанае).

    • З. рэчы ў багаж.
    • З. дакументы ў архіў.
    • З. дзяжурства.
    • З. хлеб дзяржаве.
    • З. манаграфію ў друк.
    • З. затрыманага ў міліцыю.

  2. Аддаць у наём.

    • З. пакой кватарантам.
    • З. зямлю ў арэнду.

  3. Уступіць, аддаць непрыяцелю (у выніку няўдачнага бою ці без бою).

    • З. горад.
    • З. пазіцыі (таксама пераноснае значэнне).

  4. Аслабіць, зменшыць, не справіўшыся.

    • З. тэмп работы.

  5. Раздаць у гульні (карты).

  6. Вытрымаць іспыты на веды, уменне.

    • З. залік.
    • З. нормы па бегу.

  7. Стаць слабейшым, цішэйшым, горшым (размоўнае).

    • Пад вясну мароз здаў.
    • Сэрца здало.
    • Машына здала.

|| незакончанае трыванне: здаваць.

|| назоўнік: здача.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

сетка назоўнік | жаночы род

  1. Прыстасаванне (з перакрыжаваных нітак, дроту, вяровак і пад.) рознага прызначэння.

    • Плесці сетку на рыбу.
    • Валейбольная с.
    • С. пчаляра.
    • С. павуціны (пераноснае значэнне).

  2. Сумка для нашэння прадуктаў, дробных рэчаў і пад., сплеценая з нітак, вяровак, шнуркоў і пад.

    • Злажыць у сетку хлеб.

  3. адзіночны лік; чаго або якая. Сукупнасць размешчаных дзе-н. і звязаных адзінай сістэмай устаноў, прадпрыемстваў і пад.

    • С. дамоў адпачынку.
    • С. бальніц.
    • Гандлёвая с.
    • Курортная с.

  4. Разлінееная, звычайна ў клетку, паверхня.

    • Градусная с.
    • Геаграфічная с. (лініі, якія абазначаюць даўготы і шыроты).

  5. Расклад, схема, шкала (спецыяльны тэрмін).

    • Тарыфная с.

|| памяншальная форма: сетачка.

|| прыметнік: сетачны і сеткавы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)