Самаходная землярыйная машына для вымання, перамяшчэння і пагрузкі на транспарт грунту, камення і пад. Некалькі дзён запар непадалёку ад кузні ўсё кланяўся экскаватар — выкідваў балотную твань, шырыў азярцо для птушак.Даніленка.Недалёка працаваў экскаватар, рыхтуючы новыя катлаваны для закладкі фундаментаў.Гурскі.
[Англ. excavator ад лац. excavo — дзяўбу.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Валье́ра ’абгароджаная пляцоўка для звяроў або птушак’ (КЭС). Рус.вольер, укр.вольера, вольер, польск.woliera, чэш.voliera. Запазычана, відаць, праз польскае пасрэдніцтва (на што ўказвае род) з франц.vollere ’птушнік’ (Шанскі, 1, В, 155; Рудніцкі, 1, 473).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жула́н ’птушка сям. саракушавых, Lanius cristatus’ (БелСЭ). Рус.жулан ’Lanius collurio’ (БСЭ₃), у дыялектах — таксама іншыя віды птушак (СРНГ), укр.жула́н ’жулан’ (УРС). Паводле Антропава (канд. дыс.), улічваючы рус.дыял.желу́н ’снягір’, магчыма, роднаснае жаўна, жоўты (гл).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кыш ’выкрык, якім адганяюць курэй, птушак’ (ТСБМ, ТС, Бяльк., З нар. сл., Нік. Очерки, Чуд.). Укр.киш, рус.кыш ’тс’, балг.къш‑къш ’тс’. Наяўнасць балг. адпаведніка не сведчыць аб прасл. характары выкрыку (гл. Слаўскі, 3, 502).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
некрабацылёз
(ад некра- + бацылы)
інфекцыйная хвароба млекакормячых і птушак, зрэдку чалавека, якая характарызуецца амярцвеннем паражоных тканак (скуры, слізістых абалонак рота, стрававальнага тракта).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
вы́гарадня
1. Абгароджанае месца для жывёлы ў полі або ў лесе (Паст.). Тое ж вы́гаражня (Міёр., Рас.); вы́гаражы (Пол.).
2. Адгароджанае месца для жывёлы або птушак на двары (Смарг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Жаўты́р, жаўту́шка ’амялушка, Bombycilla garrulus’ (Мат. Гом.). Паводле малапрадуктыўнай мадэлі назваў носьбітаў адзнак, з суфіксам ‑ыр (Сцяцко., Афікс. наз., 127) ці па прадуктыўнай мадэлі назваў носьбітаў адзнак, у тым ліку птушак на ‑ушк‑а (Сцяц., Афікс. наз., 125).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тылізу́й ‘балотны кулік, Limosa melanura’ (Мядзв.). Магчыма, складанае слова, параўн. пачатак літ.tilvikas ‘бакас, баран, Scolapax’, лат.tilbīte ‘кулік’ і літ.zuĩkis ‘заяц’, гл. выкарыстанне назвы жывёлы для наймення птушак у літ.perkūno oželis ‘бакас’, дзе oželis — ‘козлік’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АМІДАСТАМО́З,
інвазійная нематадозная хвароба гусей (пераважна маладняку да 4 мес), качак і інш.птушак, якая выклікаецца нематодамі амідастомамі. Пашыраны ўсюды. Пік інвазіі ў сярэдзіне лета. Птушкі заражаюцца праз корм, абнасенены яйцамі гельмінтаў. Паказанні: запаленне слізістай абалонкі страўніка, парушэнні стрававання, кволасць, страта апетыту, хісткая хада.