крыгало́м, ‑у, м.

Перыяд, калі пачынае ламацца лёд на рэках. Грукоча крыгалом, нібыта кананада. Вялюгін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Карэ́мза ’плаксівае дзіця’ (Нар. словатв.). Ці звязана з рымза ’тс’? Калі вакалізм можна вытлумачыць, то марфалогія застаецца незразумелай.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Касаго́рынакалі дарога ці шнур зямлі мае косы схіл’ (КЭС, лаг.). Да папярэдняга з выкарыстаннем апелятыўнага суфікса ‑ina.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Перапёк ’харчовыя кірмашовыя прадукты’ (Касп.), ’час, калі стары хлеб з’елі, а новы яшчэ не спечаны’ (Касп.). Гл. перапечка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мацне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Рабіцца больш моцным, здаровым.

Мышцы мацнеюць.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Узнімацца, дзьмуць больш моцна.

Вецер мацнее.

3. перан. Станавіцца ўстойлівым.

М. духам.

4. Умацоўвацца экана-

мічна, арганізацыйна.

Год ад году мацнее гаспадарка.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Набірацца моцы ў працэсе прыгатавання (пра віно, чай і пад.).

Чай мацнее, калі завараны пастаіць.

|| зак. памацне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

запыта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго (што). Звярнуцца да каго-н. з пытаннем з мэтай даведацца, высветліць што-н.

Запытай, калі ён вернецца дадому.

2. што або чаго. Звярнуцца з якой-н. просьбай, папрасіць аб чым-н.

З. дазволу.

3. каго-што аб чым, пра што. Зрабіць запыт (у 1 знач.) куды-н., запатрабаваць што-н. у каго-н.

З. меркаванне рэдакцыі.

|| незак. запы́тваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

дык.

1. злуч. з выніковым знач. Ужыв. для сувязі сказаў з прычынна-выніковымі адносінамі.

Калі так, дык я згодзен.

2. злуч. Ужыв. ў пачатку галоўнага сказа пры даданым умоўным.

Работу зрабіў, дык можна і адпачываць.

3. часц. узмацн. Узмацняе выказванне.

Я дык і глядзець у той бок не хачу.

Абяцаць дык абяцалі, а не выконваем.

4. часц. узмацн. Ужыв. пры ўказанні на проціпастаўленне або пярэчанне (разм.).

Дык я ж не спрачаюся!

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

высока... (а таксама высака...).

Першая састаўная частка складаных слоў; пішацца з «о», калі націск у другой частцы падае не на першы склад:

1) адпавядае па знач. словам «вельмі», «у вышэйшай ступені», напр.: высокаадукаваны, высокаарганізаваны, высокачуллівы, высокаэфектыўны;

2) адпавядае слову «высокі» (у 1 знач.), напр. высокабартовы;

3) у складзе дарэвалюцыйных і царкоўных тытулаванняў асоб, высокіх чыноў, а таксама ў зваротах паважанасці азначае высокую ступень пачцівасці, напр.: высокаблагароддзе, высокаправасхадзіцельства, высокапрападобнасць, высокашаноўны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

барацьба́, -ы́, ж.

1. Схватка дваіх, з якіх кожны імкнецца перамагчы другога, а таксама від спорту, калі два спартсмены імкнуцца пакласці адзін аднаго на лапаткі.

Б. асілкаў.

Французская б.

2. Змаганне супрацьлеглых сіл, ідэйна-грамадскіх кірункаў.

Б. класаў.

3. з чым, за што. Дзейнасць, накіраваная на пераадоленне, знішчэнне чаго-н.

Б. з алкагалізмам.

Б. за якасць прадукцыі.

4. перан. Сутыкненне супярэчлівых пачуццяў, імкненняў, думак.

Б. радасці з зайздрасцю.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

абкало́ць², -калю́, -ко́леш, -ко́ле; -калі́; -ко́латы; зак., каго-што.

1. Пакалоць чым-н. вострым вакол чаго-н. або па ўсёй паверхні; параніць уколамі каго-, што-н.

А. рукі калючкамі руж.

2. Зрабіць ін’екцыю або некалькі ін’екцый лекавых сродкаў вакол якога-н. хворага месца (раны, зуба і пад.).

А. зуб абязбольвальнікам (разм.).

3. Уздзейнічаць на вышэйшую нервовую дзейнасць, зрабіўшы ін’екцыю псіхатропных рэчываў (разм.).

|| незак. абко́лваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абко́лванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)