уме́раны, -ая, -ае.

1. Сярэдні паміж крайнасцямі — не вялікі і не малы, не гарачы і не халодны і пад.

Умераная скорасць.

Умераная вільготнасць.

Умераныя патрабаванні.

2. Пра клімат: сярэдні паміж гарачым і халодным.

У. клімат.

У. пояс.

3. Які трымаецца сярэдняй палітычнай лініі, схільны да кампрамісу, згодніцтва.

Умеранае крыло рэфарматараў.

Умераная палітыка.

|| наз. уме́ранасць, -і, ж. (да 1 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

Адкаву́ліць ’адрэзаць вялікі кавалак хлеба’ (Шат.) да адкаваліць (< кавал) пад уплывам экспрэсіўных дзеясловаў на ‑уліць. Гл., напр., абакуліць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вадзі́шча, вадзяні́шча вялікі разліў, вялікая вада, бурнае разводдзе’ (Яшк.). Да вада. Параўн. рус. разан. водища ’вялікая колькасць вады’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ *Мярня́к, мернік ’вялікі гаршчок’ (ТС), малар. мырняк ’тс’ (Сл. Брэс.), ст.-бел. мѣрникъ. Да мера (гл.) прасл. mera.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

припёк​II (увеличение в весе хлеба после выпечки по сравнению с весом затраченной муки) прыпёк, -ку м.;

дать большо́й припёк даць вялі́кі прыпёк.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

соли́дный

1. (прочный, надёжный) трыва́лы, мо́цны, грунто́ўны;

2. (важный, представительный) пава́жны, самаві́ты;

3. (серьёзный, не легкомысленный) сур’ёзны, ста́лы;

4. (значительный) зна́чны; (большой) вялі́кі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

макраклі́мат

(ад гр. makros = вялікі + klima, -atos = нахіл)

клімат буйных геаграфічных зон, кантынентаў (параўн. мікраклімат 1).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

максіма́льны

(с.-лац. maximalis)

самы вялікі, найбольшы (напр. м-ая глыбіня, м-ая тэмпература); параўн. мінімальны.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Principia magna saepe parva in exitu

Вялікі пачатак часта канчаецца малым вынікам.

Большое начинание часто заканчивается малым результатом.

Гл.: Parturiunt...

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

вярце́п Вялікі роў, які зарос кустамі (Слаўг., Смален. Дабр.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)