тэрмаадчувальны элемент ва ўстройствах для вымярэння тэмпературы ў сістэмах кіравання і кантролю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фато́метр
(ад гр. phos, -otos = святло + -метр)
прыбор для вымярэння светлавых велічынь (сілы святла, асветленасці, яркасці).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
хранаско́п
(ад храна- + -скоп)
прыбор для вымярэння надзвычай малых прамежкаў часу (да адной тысячнай долі секунды).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эрыёметр
(ад гр. erion = воўна + -метр)
прыбор для вымярэння таўшчыні валасінак воўны, а таксама ваўняных нітак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эстэзіёметр
(ад гр. aisthesis = пачуццё, адчуванне + -метр)
прыбор для вымярэння адчувальнасці скуры да ціску або дотыку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Стрык1 ‘прыстасаванне ў возе для прыпрэжкі другога каня’ (ТС), ‘дрот або вяроўка, што праходзіць пад возам з задка ў перадок да ручак’ (Маслен.). Праз старое польск.stryk ‘матуз’, сучаснае stryczek ‘тс’, з ням.Strick ‘вяроўка’, звязанага з stricken ‘завязваць, плясці’ (Брукнер, 522; ЕСУМ, 5, 444).
Стрык2 ‘ціпун’ (Арх. Федар.): stryk tobie na jazyk! (жартам, Федар. 4). Магчыма, ад стрык ‘пстрычка’ (Нас.), што да стрыкаць (гл.).
Стрык3 ‘сажань, прылада мераць зямлю’ (Мат. Гом.). Няясна. Магчыма, да стры́каць (гл.), тут у значэнні ‘скакаць, перакідацца’, што адлюстроўвае працэс вымярэння пры дапамозе такой прылады.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стрэл ‘выстрал’ (ТСБМ, Гарэц., Ласт., Касп., Байк. і Некр.), ‘страляніна, стральба’ (Сл. ПЗБ, ТС). Параўн. укр.стріл ‘выстрал’, дыял.стрел ‘страляніна’, польск.strzał ‘выстрал’, ‘адлегласць, на якую разлічаны выстрал’, славен.strel ‘выстрал’. Поствербальнае ўтварэнне ад *strěliti ‘стрэліць’, ітэратыў *strělʼati, гл. страляць. Аддзеяслоўны назоўнік ст.-бел.стреленье ‘адзінка вымярэння адлегласці выстралу, роўная 60–80 м; выстрал’ (Ст.-бел. лексікон), параўн. польск.strzelenie ‘адлегласць выстралу’, славац.strelenie ‘выстрал, адлегласць выстралу’, славен.streljaj ‘адлегласць выстралу, дыстанцыя стральбы’ і інш., што, магчыма, адлюстроўваюць цэнтральнаеўрапейскі ваенны тэрмін, параўн. ням.Schuß ‘стрэл’, Schußbereich ‘дальнасць выстралу’ (ад schießen ‘страляць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Торп1 ’бакавыя часткі ў гумне, застаронкі, зададзеныя збожжам’ (Сл. ПЗБ; астрав., Ск. нар. мовы; Сцяшк., Сержп. Прымхі; паўн.-зах. і цэнтр., ЛА, 2), ’абарог для сена’ (Касп.), ’сцірта ў гумне паміж двума слупамі’ (ашм., Стан.), ст.-бел.торпъ ’адзінка для вымярэння неабмалочанага збожжа’. Гл. тарпа1.
Торп2 ’торф’ (Мат. Гом., Жд. 2, Жд. 3), то́рпа ’тс’ (Скарбы), тарпа́ ’тс’ (Касп.). З торф (гл.) з заменам не ўласцівага народнай мове гука ф на п, магчыма, пад уплывам папярэдняга слова, бо выкапаны торф складвалі для прасушкі ў выглядзе сціртаў. Параўн. тарпа2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ліне́йка¹, -і, ДМ -не́йцы, мн. -і, -не́ек, ж.
1. Прамая лінія на паперы або дошцы, якая дапамагае пісаць роўнымі радкамі.
Сшытак у лінейку.
2. Інструмент, прылада ў выглядзе планкі для вычэрчвання прамых ліній, для вымярэння.
Маштабная л.
Лагарыфмічная л. (прыбор для вылічэнняў).
3. Строй у шарэнгу; збор (школьны, вайсковы), на якім удзельнікі выстраены ў шарэнгі.
Пастроіцца ў лінейку.
4. Адна з дарожак унутры лагера, якая падзяляе яго на прамавугольныя ўчасткі (спец.).
|| памянш.ліне́ечка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым.ліне́ечны, -ая, -ае (да 1, 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
АМПЕРМЕ́ТР,
прылада для вымярэння сілы току. Уключаецца ў эл. ланцуг паслядоўна, для павелічэння межаў вымярэнняў — з шунтом (пры пастаянным току) або праз трансфарматар (пры пераменным току). Характарызуецца значэннем намінальнага току, класам дакладнасці, колькасцю фазаў (для пераменнага току) і сістэмай прыстасаванняў. Паводле прынцыпу дзеяння бываюць магнітаэл., электрадынамічныя, электрамагн., цеплавыя і інш.
Схемы ўключэння амперметра (А) у электрычны ланцуг а — з шунтам; б — праз трансфарматар току; 1 — шунт; 2 і 4 — нагрузка; 3 — трансфарматар току.
