папячы́ся, ‑пякуся, ‑пячэшся, ‑пячэцца; ‑пячомся, ‑печацеся; пр. папёкся, ‑пяклася, ‑пяклося; зак.
1. Пячыся некаторы час. Калі ўлетку на сонцы не папячэшся, то ўзімку з холаду натрасешся. Прыказка.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Спячыся — пра ўсё, многае.
3. (1 і 2 ас. адз. не ўжыв.). Атрымаць пашкоджанні ў выніку ўздзеяння чаго‑н. гарачага, едкага, пякучага — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Папякліся дзеці на пляжы. Папяклося лісце на дрэвах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́шпарт, ‑а, М ‑рце; мн. пашпарты, ‑оў; м.
1. Дакумент устаноўленага ўзору, які сведчыць асобу яго ўладальніка. Савецкі пашпарт. Замежны пашпарт. Атрымаць пашпарт.
2. Пасведчанне з асноўнымі звесткамі пра якое‑н. абсталяванне, машыну, прадмет хатняга ўжытку і пад. Пашпарт станка. // Рэгістрацыйнае пасведчанне на кожную адзінку транспарту. Пашпарт веласіпеда. Тэхнічны пашпарт аўтамабіля. // Спец. Запіс з рэгістрацыяй якіх‑н. фактаў, дакладных звестак.
•••
Воўчы пашпарт — тое, што і воўчы білет (гл. білет).
[Фр. passeport.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапа́шчы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Такі, якога нельга вярнуць, атрымаць назад, які прапаў. Прапашчыя грошы. □ Магло задажджыцца, а тады лічы ячмень прапашчым. Васілевіч.
2. Безнадзейны, няўдачны. [Сузон:] — Ты то, Тарэнта, будзеш жыць, ты цяпер на ногі ўстанеш, а мая справа прапашчая. Галавач.
3. Ні да чаго не прыгодны, дурны, непапраўны. Аднак жа, калі гаварыць шчыра, Адам Свірыдзёнак не быў ужо такім прапашчым гультаём. Сабаленка. [Стары:] — Прапашчы я чалавек, таварыш... Гарэлка губіць мяне... Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэкаменда́цыя, ‑і, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. рэкамендаваць.
2. Спрыяльны водзыў (звычайна ў пісьмовай форме). Атрымаць добрую рэкамендацыю. □ [Барыс:] — Ну што ты: мая ж рэкамендацыя! Мала таго, што параіў, дык яшчэ запэўніў Арсена Уладзіміравіча, што толькі ён, мой найлепшы сябар, можа паправіць нашы фінансавыя справы, вывесці завод у людзі. Скрыган. [Шахневіч:] — Ты прасіў у мяне рэкамендацыю ў партыю? Вось яна, трымай. Краўчанка.
3. Парада, нежаданне, прапанова. Рэкамендацыя бібліятэкара. Навуковыя рэкамендацыі — у жыццё.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уце́рці, утру, утрэш, утрэ; утром, утраце; пр. уцёр, уцерла; заг. утры; зак.
1. што. Праціраючы, заставіць якое‑н. рэчыва пранікнуць у скуру і пад. Уцерці мазь. Уцерці пасту.
2. каго-што. Выцерці, абцерці каго‑, што‑н. Адыходзіў мой бацька ў паход, — Слёзы ўцёр мне далоняй гарачаю. Нядзведскі.
•••
Уцерці (падцерці) нос каму — атрымаць верх над кім‑н., паказаць яўную перавагу ў чым‑н.
Уцерці слёзы каму — уцешыць, заспакоіць у горы каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перада́ча ж., в разн. знач. переда́ча;
атрыма́ць ~чу — получи́ть перада́чу;
п. перахо́днага сця́га — переда́ча переходя́щего зна́мени;
п. па ра́дыё — переда́ча по ра́дио;
зубча́стая п. — тех. зубча́тая переда́ча;
п. мяча́ іграку́ — переда́ча мяча́ игроку́;
○ каро́бка ~ч — коро́бка переда́ч
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
насле́довать
1. сов., несов. (что-л.) атры́мліваць у спа́дчыну; сов. атрыма́ць у спа́дчыну;
он насле́довал э́тот дом от отца́ ён атрыма́ў у спа́дчыну гэ́ты дом ад ба́цькі;
2. биол., несов. насле́даваць; сов. насле́даваць, унасле́даваць;
3. (кому-л.) несов., юр. мець пра́ва на спа́дчыну (пасля каго-небудзь); сов. атрыма́ць спа́дчыну (пасля каго-небудзь);
сын насле́дует отцу́ сын ма́е пра́ва на спа́дчыну пасля́ ба́цькі;
он насле́довал своему́ дя́де ён атрыма́ў спа́дчыну пасля́ свайго́ дзя́дзькі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
гасі́ць, гашу́, га́сіш, га́сіць; незак., што.
1. Спыняць гарэнне; тушыць.
Г. свечку.
2. перан. Перашкаджаць развіццю чаго-н.; заглушаць (жаданні, пачуцці).
Г. ініцыятыву.
3. Змяншаць ці спыняць дзеянне чаго-н. (спец.).
Г. хістанні.
Г. скорасць.
4. Рабіць што-н. несапраўдным, непрыгодным для далейшага ўжывання.
Г. доўг.
Г. паштовыя маркі.
5. Моцна ўдараць па чым-н. (разм.).
Г. абухом па дзвярах.
○
Гасіць вапну — дабаўляць вады ў вапну, каб атрымаць з яе белы парашок — будаўнічую гашаную вапну.
|| зак. загасі́ць, -гашу́, -га́сіш, -га́сіць; -га́шаны (да 1 знач.) і пагасі́ць, -гашу́, -га́сіш, -га́сіць; -га́шаны.
|| наз. гашэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
B, b
[bi:]
n. B's, b’s
1) друга́я лі́тара анге́льскага альфабэ́ту
2) другі́ гату́нак
grade B apples — я́блыкі друго́га гату́нку
3) шко́льная адзна́ка “до́бра”
to get a B in Belarusian — атрыма́ць до́бра зь белару́скае мо́вы
4) Mus. сі (но́та)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
факс
(лац. fac simile = рабі падобнае)
1) сістэма тэлеграфнай факсімільнай сувязі для перадачы графічнай інфармацыі (напр. перадаць паведамленне па факсу);
2) апарат, які перадае або прымае такую інфармацыю (напр. уключыць ф.);
3) паведамленне, перададзенае або прынятае гэтым апаратам (напр. атрымаць ф.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)