чу́чала, -а, мн. -ы, чу́чал, н.
1. Напханая чым-н. скура жывёлы ці птушкі, якая знешнім выглядам нагадвае жывую жывёлу ці птушку.
Ч. зубра.
Ч. вароны.
2. Фігура, падобная на чалавека, для адпуджвання птушак у садзе, агародзе; пудзіла.
Агароднае ч.
3. Пра неахайнага, бруднага, дрэнна апранутага чалавека (разм., пагард.).
Што ў цябе за выгляд? Не чалавек, а ч.!
4. Ужыв. як лаянкавае слова (разм.).
Ч. ты гарохавае.
|| прым. чу́чальны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шавялі́ць, -вялю́, -ве́ліш, -ве́ліць; незак.
1. каго-што. Злёгку прыводзіць у рух, кратаць.
Вецер шавяліў лісце.
2. перан., каго-што. Прымушаць да дзейнасці, працы, выводзіць са стану вяласці, абыякавасці да навакольнага.
Вас не шавялі, дык самі не здагадаецеся нічога зрабіць.
Нішто не шавеліць яе душу.
3. чым. Злёгку рухаць.
Ш. пальцамі.
◊
Шавяліць мазгамі — думаць.
|| зак. пашавялі́ць, -вялю́, -ве́ліш, -ве́ліць.
|| аднакр. шавяльну́ць, -вяльну́, -вяльне́ш, -вяльне́; -вяльнём, -вельняце́, -вяльну́ць; -вяльні́.
|| наз. шавяле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шко́ла, -ы, мн. -ы, школ, ж.
1. Навучальная ўстанова (пераважна пра пачатковую або сярэднюю).
Хадзіць у школу.
Будынак школы.
Вясковая ш.
Рамесная ш.
Ш. інтэрнат.
Вышэйшая ш. (пра вышэйшыя навучальныя ўстановы).
2. перан. Вывучка, дасягнуты ў чым-н. вопыт, а таксама тое, што дае такую вывучку, вопыт.
Ш. жыцця.
Прайсці армейскую школу.
3. Напрамак у галіне навукі, майстэрства і пад.
Жыновічаўская ш. цымбалістаў.
Стварыць сваю школу ў навуцы.
|| прым. шко́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Saepe dissimulare satius, quam vel ulcisci fuit
Часта лепш не звяртаць увагі на нешта, чым помсціць.
Часто лучше не обращать внимания на что-то, чем мстить.
бел. Ён цябе каменем, а ты яго куском. Па благога чалавека хлебам кідай. Злосць да дабра не даводзіць.
рус. Зла за зло не воздавай. Худого худым не исправишь.
фр. Rendre le bien pour le mal (Воздавать добром за зло).
англ. Return good for evil (Воздавай добром за зло).
нем. Böses wird nicht mit Bösem überwunden (Зло не преодолевается злом).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Nescit plebs jejuna timere
Не ўмее галодны натоўп баяцца.
Не умеет голодная толпа бояться.
бел. Што па той чэсці, калі няма чаго есці. Чым галей, тым смялей. Галодны і кія не баіцца.
рус. Голодный и патриарх хлеба украдёт. Голодное брюхо ко всему глухо.
фр. Homme affamé ne pense qu’ à pain (Голодный человек думает только о хлебе).
англ. Hungry flies bite sore (Голодные мухи больно кусают). A hungry man is an angry man (Голодный человек ‒ злой человек).
нем. Hunger ist ein scharfes Schwert (Голод ‒ острый меч)..
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
hang
[hæŋ]
1.
v.t.
1) ве́шаць (паліто́); падве́шваць (каўба́сы)
2) ве́шаць
а) чалаве́ка
б) фіра́нкі, абразы́
3) наве́шваць дзьве́ры (на крукі́)
4) to hang wallpaper — кле́іць шпале́ры
5) апуска́ць, схіля́ць (галаву́ ад со́раму)
6) адклада́ць, адтэрміно́ўваць
2.
v.i.
1) вісе́ць, ві́снуць
2) зьвіса́ць (до́лу); зьве́швацца
3.
n.
1) informal сэнс -у m., у чым спра́ва
to get the hang of — зразуме́ць сэнс чаго́, зразуме́ць у чым спра́ва
2) кры́ха, кры́шачка f.
to not care a hang — ня дбаць ні кры́шачкі
3) запаво́леньне або́ спыне́ньне ру́ху
•
- hang about
- hang around
- Hang in there!
- hang on
- hang out
- hang together
- hang up
- hang back
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
smell
[smel]
1.
v.t. smelled or smelt
1) чуць пах
I smell smoke — Я чу́ю пах ды́му
2) ню́хаць, абню́хваць
2.
v.i.
1) па́хнуць
The rose smells sweet — Ру́жа прые́мна па́хне
2) сьмярдзе́ць
Garbage smells — Сьме́цьце сьмярдзі́ць
3) па́хнуць чым; тхаць, патыха́ць, тхнуць, не́сьці чым
The plan smells of trickery — Плян па́хне ашука́нствам
3.
n.
1) нюх -у m.
2) пах -у m.
smell of burning — гар -у m.
bad smell — непрые́мны пах, смуро́д -у m.
The dog will smell out a thief — Саба́ка ўчу́е зло́дзея
to smell out a secret — вы́нюхаць сакрэ́т
•
- smell up
- take a smell of something
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
oderwać
зак. адарваць;
nie mógł od niej oderwać oczu перан. не мог ад яе вачэй адарваць (адвесці);
oderwać myśl — od czego перастаць думаць аб чым
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
kłopot, ~u
м. клопат; турботы;
sprawić komu kłopot — нарабіць каму клопату;
w czym kłopot? — у чым праблема?;
nie rób sobie ~u — не рабі сабе клопату
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
koncentrować
незак.
1. канцэнтраваць;
koncentrować wojsko nad granicą — канцэнтраваць войскі на мяжы;
2. засяроджваць, збіраць, канцэнтраваць;
koncentrować uwagę na czym — канцэнтраваць (засяроджваць) увагу на чым
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)