рэсу́рс, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. мн. Запасы, крыніцы чаго-н.
Харчовыя рэсурсы.
Прыродныя рэсурсы.
Працоўныя рэсурсы (частка насельніцтва краіны, здольная да працы).
2. Сродак, да якога звяртаюцца ў неабходным выпадку (кніжн.).
Выкарыстаць апошні р.
3. Тэхнічныя магчымасці чаго-н. (спец.).
Р. самалёта.
|| прым. рэсу́рсны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
субстра́т, -у, М -ра́це, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. Тое, што ляжыць у аснове якіх-н. утварэнняў, з’яў.
Мінеральны с. глебы.
2. Пажыўнае асяроддзе, дзе развіваюцца якія-н. арганізмы.
3. Элементы мовы папярэдняга насельніцтва дадзенай тэрыторыі, якія захаваліся ў мове прышэльцаў.
Кельцкі субстрат.
|| прым. субстра́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кантрыбу́цыя, ‑і, ж.
Грашовая сума, якая паводле мірнага дагавору выплачваецца дзяржаве-пераможцы пераможанай дзяржавай. Мір без анексій і кантрыбуцый. // Грашовыя або натуральныя паборы, якія збіраюцца чужаземным войскам з насельніцтва захопленай ім тэрыторыі.
[Лац. contributio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
водаправо́д, ‑а, М ‑дзе, м.
Сістэма труб, нагнятальных і фільтравальных апаратаў для забеспячэння вадой насельніцтва, прамысловых аб’ектаў і пад. Водаправод таксама не працаваў, і ваду ў бальніцу насілі са старой вадакачкі. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
калана́т
(лац. colonatus)
форма прыгоннай залежнасці сельскага насельніцтва ў Стараж. Рыме і еўрапейскіх краінах перыяду ранняга сярэдневякоўя.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
каляро́вы
1. в разн. знач. цветно́й;
~вае кіно́ — цветно́е кино́;
~вае насе́льніцтва — цветно́е населе́ние;
2. (ярко раскрашенный) цвети́стый;
~вая ху́стка — цвети́стый плато́к;
○ ~выя мета́лы — цветны́е мета́ллы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
БЕ́ЛЫЯ ЗЕ́МЛІ
(абеленыя, абельныя),
землі феадалаў у Рус. дзяржаве 16—17 ст., насельніцтва якіх вызвалялася ад дзярж. падаткаў і павіннасцяў.
Белыя землі лічыліся асабістыя панскія ўгоддзі і землі памешчыкаў, якія неслі вайск. службу. У гарадах двары феадалаў і служылых людзей былі аб’яднаны ў «белыя слабоды», прывілеяванае становішча якіх выклікала незадаволенасць насельніцтва пасадаў. Пасля Маскоўскага паўстання 1648 паводле Саборнага ўлажэння 1649 «белыя слабоды» ўключаны ў пасады, а іх насельніцтва прыраўнавана ў правах да пасадскіх людзей.
т. 3, с. 84
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
nabywczy
nabywcz|y
: zdolność ~a — эк. пакупная здольнасць (насельніцтва);
siła ~a эк. пакупная сіла (грошай)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
смяро́тнасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць смяротнага (у 2 знач.).
2. Колькасць выпадкаў смерці за які‑н. перыяд часу сярод пэўнай сукупнасці людзей (насельніцтва краіны, горада і пад.). Дзіцячая смяротнасць. Смяротнасць ад няшчасных выпадкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вёска, -і, ДМ вёсцы, мн. -і, -сак, ж.
1. Сельскае паселішча.
Жыць у вёсцы.
2. адз. Сельская мясцовасць.
Паехаў працаваць на вёску.
3. адз. Жыхары вёскі, вясковае насельніцтва.
Культурны рост вёскі.
|| памянш. вёсачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 знач.).
|| прым. вяско́вы, -ая, -ае.
Вясковыя ростані.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)