хітрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.
Тое, што і хітрыць. [Марцін] ужо не сумняваўся, што Пронька хітруе і шукае карысці для сябе. Каваленка. [Голуб:] «Чэсным хітраваць нідзе не трэба. Калі што, то добра знаю я: Для мяне высокае ёсць неба І, як камень, цвёрдая зямля»... Сербантовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́шма, ‑ы, ж.
Горная асадкавая парода розных колераў, якая складаецца з дробных зерняў кварцу і халцэдону (выкарыстоўваецца як дэкаратыўны камень і для прыгатавання мастацкіх вырабаў). Стары спусціўся ў падзямелле і вынес адтуль невялічкую скрынку. Са скрынкі выняў малюсенькую шкатулку з яшмы. «Маладосць».
[Араб.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Спада́к ‘ніжняе бервяно драўлянага збудавання’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), ‘падваконнік’, ‘насціл на санях’ (Сцяшк., Шатал., Сл. ПЗБ), ‘апорны палазок у плузе’, ‘нарог, які падразае зямлю’, ‘ніжні камень у жорнах’ (ТС, Сл. ПЗБ), ‘частка воза ў выглядзе кузава ці платформы’ (Скарбы). Да спод (гл.). Параўн. сподак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Lapis saepe volutatus non obducitur musco
Жорны, якія часта круцяць, мохам не абрастаюць.
Жернова, часто вращаемые, мхом не обрастают.
бел. І нож іржавее, калі ім не рэзаць.
рус. Жернова мхом не обрастают.
фр. Pierre qui roule n’amasse pas (de) mousse (Катящийся камень не собирает мох).
англ. A rolling stone gathers no moss (Катящийся камень мхом не обрастает). The wheel that turns gathers no rust (Вращающееся колесо не ржавеет).
нем. Wälzender Stein wird nicht moosig (Обработанный камень не покрывается мхом). Am rollenden Stein haftet kein Moos (К катящемуся камню не пристаёт мох).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
ГЛЫБАЧА́НСКІЯ ВАЛУНЫ́,
помнік прыроды рэсп. значэння у Беларусі (з 1988), за 5 км на ПдЗ ад в. Глыбачка Ушацкага р-на Віцебскай вобл. 3 валуны шаравата-ружовага парфірападобнага граніту. Найбуйнейшы камень даўж. 4 м, шыр. 2,6 м, выш. над паверхняй зямлі 1,8 м, у абводзе 12 м. Другі валун ляжыць за 30 м на Пн (даўж. 2,3 м, шыр. 2,3 м, выш. над паверхняй зямлі 0,7 м). Трэці камень знаходзіцца за 1 км на ПдЗ ад вёскі, формаю нагадвае вял. прас (даўж. 3,3 м, шыр. 1,4 м, выш. 1,6 м). Глыбачанскія валуны прынесены ледавіком каля 18 — 20 тыс. гадоў назад з раёна г. Выбарг.
В.Ф.Вінакураў.
т. 5, с. 306
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
аметы́ст
(лац. amethystus, ад гр. amethystos)
мінерал, разнавіднасць кварцу, каштоўны камень фіялетавага або блакітна-фіялетавага колеру; выкарыстоўваецца для ювелірных вырабаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
беры́л
(гр. beryllos)
мінерал класа сілікатаў жоўта-зялёнага, зеленавата-блакітнага або ружовага колеру;
празрысты б. — каштоўны камень (гл. аквамарын, ізумруд).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ге́ма
(лац. gemma)
каштоўны камень з выразаным на ім надпісам або малюнкам (інталія, камея); выкарыстоўваўся даўней як пячатка, амулет, упрыгожанне.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
метэмпсіхо́з
(гр. metempsychosis = перасяленне душ)
рэлігійна-містычнае вучэнне аб перасяленні душы памерлага ў немаўля або жывёліну ці нават у камень.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
каці́цца I несов., в разн. знач. кати́ться;
з гары́ ко́ціцца ка́мень — с горы́ ка́тится ка́мень;
калёсы ко́цяцца — теле́га ка́тится;
хва́лі ко́цяцца — во́лны ка́тятся;
слёзы ко́цяцца — слёзы ка́тятся;
◊ к. па нахі́ленай пло́скасці — кати́ться по накло́нной пло́скости
каці́цца II несов. (рожать детёнышей — о некоторых животных) коти́ться; (об овце — ещё) ягни́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)