иск юр. іск, род. і́ску м.;

возбужда́ть, возбуди́ть иск про́тив (кого) узбуджа́ць, узбудзі́ць іск су́праць (каго);

предъявля́ть иск (кому) прад’яўля́ць іск (каму);

отказа́ть в иске адмо́віць у і́ску;

удовлетвори́ть иск задаво́ліць іск;

встре́чный иск сустрэ́чны іск.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

атэнуа́цыя

(лац. attenuatio = змяншэнне)

штучнае стойкае аслабленне вірулентнасці патагенных мікраарганізмаў, якія захоўваюць здольнасць выклікаць імунітэт, выкарыстоўваюцца пры вырабе вакцын супраць туберкулёзу, воспы і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ката́ры

(гр. kataros = чысты)

паслядоўнікі пашыранай у Зах. Еўропе 11—13 ст. ерасі, якія прапаведавалі аскетызм, не прызнавалі царкоўнай іерархіі, выступалі супраць феадальнага прыгнёту.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

кле́фты

(н.-гр. klephtes, ад гр. klepto = таямніча захопліваю)

грэчаскія сяляне-партызаны, якія змагаліся ў 17 — пач. 19 ст. супраць турэцкага панавання ў Грэцыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

упячы́ разм

1. (адправіць куды-н супраць яго волі) stécken vt;

◊ упячы́ ў турму́ ins Gefängnis stécken;

2. (папракнуць каго-н) vórwerfen* vt (D); j-m éinen Vórwurf máchen (чым-н wegen G)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

змага́цца

1. (біцца, ваяваць) kämpfen vi (за што-н für, um A), ríngen* vi (um A); (супраць чаго-н gégen A, mit D);

2. спарт wétteifern неаддз vi, wéttstreiten* аддз vi (толькі inf)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

ruffle​2 [ˈrʌfl] v.

1. раздражня́ць, злава́ць;

Nothing ever ruffles him. Нічога не можа вывесці яго з сябе.

2. рабаці́ць (ваду); натапы́рваць (пер’е); узлахма́чваць (валасы)

♦

ruffle smb.’s/a few feathers infml гла́дзіць каго́-н. су́праць шэ́рсці

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

шар, ‑а; мн. шары, ‑оў; м.

1. У матэматыцы — геаметрычнае цела, якое ўтворана вярчэннем круга вакол свайго дыяметра. Паверхня шара. Плошча шара. Радыус шара.

2. Прадмет, які мае такую форму. Більярдны шар. □ Каляровыя шары Пралятаюць угары, Як за птахам птах у вырай. А. Александровіч.

3. Уст. Прадмет такой формы для галасавання, а таксама сам голас за або супраць. Пытанне аб дапушчэнні Скарыны да экзаменаў было вырашана, па прапанове Мусаці, балатыроўкай шарамі. Алексютовіч. Вежа ўзяў шар першы. Памарудзіў і, схіліўшы сівую галаву, апусціў яго ў белую палову урны. Караткевіч.

•••

Зямны шар — планета Зямля.

Паветраны шар — а) сферычны аэрастат; б) дзіцячая цацка ў выглядзе абалонкі, напоўненай паветрам або газам, лягчэйшым за паветра.

Чорны шар — выбарчы шар, які азначае: «супраць абрання».

Пробны шар — а) (уст.) шар, які выпускаецца для выпрабавання ўмоў палёту; б) пра які‑н. учынак, прыём, пры дапамозе якога імкнуцца высветліць што‑н.

Хоць шаром пакаці гл. пакаціць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

возбужда́ть несов.

1. (вызывать) выкліка́ць; (пробуждать) узбуджа́ць, абуджа́ць;

возбужда́ть удивле́ние выкліка́ць здзіўле́нне;

возбужда́ть аппети́т выкліка́ць апеты́т;

возбужда́ть де́ятельность узбуджа́ць (абуджа́ць) дзе́йнасць;

2. (поднимать, предлагать на обсуждение) узніма́ць, узбуджа́ць; (начинать) распачына́ць; заво́дзіць;

возбужда́ть вопро́с узніма́ць пыта́нне;

возбужда́ть проце́сс про́тив кого́-л. распачына́ць працэ́с су́праць каго́-не́будзь;

возбужда́ть де́ло о чём-л. заво́дзіць спра́ву аб чым-не́будзь;

3. (настраивать) настро́йваць;

возбужда́ть одни́х про́тив други́х настро́йваць адны́х су́праць другі́х;

4. (приводить в состояние нервного подъёма) узбуджа́ць; (волновать) хвалява́ць, узруша́ць; (распалять) распа́льваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Асо́харніца ’хвоя звычайная, Pinus silvestris L.’ (мін. — Кіс., 98). Няясна. Відаць, звязана з саха ў значэнні ’дрэва з сучкамі’: параўн. польск. дыял., чэш., славац., в.-луж. sochor ’шост, жэрдка’, магчыма (супраць Махэк, Slavia, 28, 1959, 274), рус. сохирь ’дрэва з развілкай’; тады сохарны такі, што мае сучкі’, назоўнік утвараецца з суфіксам ‑іца; а‑, магчыма, пратэтычнае.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)