панапіва́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Напіцца — пра ўсіх, многіх. Панапіваліся дзеці малака. □ [Госці] панапіваліся ды з хаты пасыходзілі. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўтраця́, нескл., ліч. кольк.
Разм. уст. Два з палавінай. Свінчо невялікае ды худаватае, так пуда на паўтраця можа. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дый, злучнік.
Разм.
1. спалучальны. Злучае звычайна члены сказа, якія абазначаюць паслядоўныя з’явы; па значэнню набліжаецца да злучнікаў «і», «ды». Палазіў Якуш ля воза, выцягнуў рыдлёўку, узяў сякеру дый падаўся [у лес]. Скрыган.
2. далучальны. Далучае члены сказа і сказы, якія ўдакладняюць, завяршаюць або абагульняюць папярэднія думкі. Дома практыкавацца .. [Аксёну Калю] няма калі, дый нязручна. Колас. Развітаўшыся з Захарам, Андрэй палявымі дарогамі пайшоў, кіруючыся да Апанаса Хмеля. Дарога была няблізкая, але дня яшчэ хопіць, дый пагода спрыяе. Пестрак. Зыгмунт Асядовіч зноў, можа ўжо ў пяцідзесяты раз, пайшоў да фабрыкі. Далей брамы яго не пусцілі. Дый чаго было старацца ісці туды: фабрыка ледзьве жыла. Чорны. // Ужываецца пры нечаканых пераходах да наступных падзей. — Адно ж ты, Пятруська, не баўся на кірмашы. Сюды-туды дый дадому. Колас.
•••
Дый то — тое, што і ды і то (гл. ды 1).
Дый толькі — тое, што і ды і толькі (гл. ды 1).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ску́ра, -ы, ж.
1. Верхняе покрыва цела чалавека і жывёлы.
С. на руках гладкая.
2. Вырабленая шкура жывёлы.
Паліто з натуральнай скуры.
3. перан. (звычайна са словамі «свая», «уласная» і пад.). Пра жыццё, існаванне, дабрабыт (разм.).
Свая с. даражэй.
◊
Вылазіць са скуры — старацца з усіх сіл.
Скура ды косці — пра вельмі худога чалавека.
Скура свярбіць — пра няўрымслівага, неспакойнага чалавека, які быццам просіцца на пакаранне.
|| памянш. ску́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж. (да 1 знач.).
|| прым. ску́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Скурныя захворванні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дыкарыён
(ад ды- + гр. karyon = ядро)
пара збліжаных гаплоідных (гл. гаплоід) ядзер у адной клетцы, якая ўтвараецца пры палавым працэсе аскаміцэтаў і базідыяміцэтаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дыметыланілі́н
(ад ды- + метыл + анілін)
трацічны амін, жоўтая вадкасць з дзягцярным пахам; выкарыстоўваецца ў вытворчасці фарбавальнікаў, выбуховых рэчываў, як праявіцель для каляровай фатаграфіі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
завира́ться несов., разг. хлусі́ць, ілга́ць, мані́ць;
◊
ври, да не завира́йся погов. хлусі́, ды ве́дай ме́ру.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
мразь бран. дрэнь, род. дрэ́ні ж., брыда́, -ды́ ж., брыдо́та, -ты ж., по́скудзь, -дзі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
плане́та
1. астр. плане́та, -ты ж.;
2. перен., уст. плане́та, -ты ж., плані́да, -ды ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
скопидо́м м., скопидо́мка ж., разг. скна́ра, -ры м. и ж., жмі́нда, -ды м. и ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)