здзяўбці́, -о́ў, -бе́ш, -бе́; здзяўбём, здзеўбяце́, здзяўбу́ць; здзёўб, здзяўбла́, -ло́; -бі́; здзяўба́ны і здзёўбаны; зак., што.
1. Дзеўбучы, з’есці.
Кураняты здзяўблі тварог.
2. Дзеўбучы, зрабіць ямкі; параніць у многіх месцах.
Пеўні здзяўблі адзін аднаго.
Пешняй здзяўблі тратуар.
|| незак. здзёўбваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
алімпі́йскі, -ая, -ае; гл. алімп, алімпіяда.
○
Алімпійскія гульні — усенародныя гульні ў Старажытнай Грэцыі ў гонар бога Зеўса, якія наладжваліся адзін раз у 4 гады паблізу Алімпіі, а таксама сучасныя міжнародныя спаборніцтвы па ўсіх асноўных відах спорту.
◊
Алімпійскі спакой — велічны, непарушны, поўны спакой.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хо́ванка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
1. Месца, дзе можна знайсці прытулак, схавацца ад каго-, чаго-н.
2. Скрытае, патайное месца для захоўвання чаго-н.
3. толькі мн. Дзіцячая гульня, у якой адзін шукае астатніх удзельнікаў гульні, якія схаваліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спе́рці², сапру́, сапрэ́ш, сапрэ́; сапро́м, сапраце́, сапру́ць; спёр, спе́рла; сапры́; спёрты; зак., каго-што (разм.).
1. Украсці.
С. грошы.
2. што. Ссунуць, сабраць у адно месца.
С. мэблю ў адзін пакой.
3. перан., каго. Прагнаць з пасады, службы.
С. з пасады старшыню.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мно́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; незак.
1. што. Памнажаць адзін лік на другі.
М. пяць на два.
2. каго-што. Павялічваць у колькасці.
М. багацце краіны.
|| зак. памно́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны.
|| наз. мно́жанне, -я, н. (да 1 знач.) і памнажэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзе́я, -і, мн. -і, дзей, ж.
1. Дзейнасць, справа.
Там добрая д., дзе адзін арэ, а другі сее (з нар.).
2. Падзея, пра якую ідзе гаворка.
Д. адбываецца ў часы вайны.
3. Закончаная частка драматычнага твора або тэатральнай пастаноўкі.
Камедыя ў трох дзеях.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
счапі́цца, счаплю́ся, счэ́пішся, счэ́піцца; зак.
1. Злучыцца, зачапіўшыся адзін за аднаго.
Шасцярні счапіліся.
2. перан., з кім і без дап. Пачаць спрачацца, схапіцца ў бойцы (разм.).
Дзеці счапіліся за цацку.
|| незак. счэ́плівацца, -ваюся, -ваешся, -ваецца.
|| наз. счэ́пліванне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тур¹, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Адзін круг танца.
Т. вальса.
2. Асобны этап якога-н. спаборніцтва, конкурсу і пад.
Першы т. чэмпіянату па баскетболе.
3. Этап, частка якой-н. падзеі, мерапрыемства і пад.
Першы т. выбараў (пры шматступеннай выбарчай сістэме).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мі́тусь ’лежачы галовамі ў супрацьлеглыя бакі, «валетам»’ (лях., Сл. ПЗБ), драг. на́мытусь (Лучыц-Федарэц), мі́туські ’улукаткі’ (Жд. 1), мытусь ’адзін да аднаго задам’ (Кольб., 52). Укр. ми́тусь, митьма́, рус. митуси́ть ’падміргваць’, ст.-рус. митусь, митусъ ’адзін насупраць аднаго’ (XIII ст.), ст.-слав. митѣ ’напераменку’, польск. mituś, серб.-харв. усу̀мит, су̏митице ’крыж-накрыж’. І.‑е. адпаведнікі: лат. mits, mitus, mite ’мена’, mitêt ’мяняць’, mitežām ’разам, талакою’, ст.-інд. mḗthati, mitháti ’чаргуе’, mithás ’папераменны’, авест. miϑtwa‑ ’спараваны’, лац. mūtāre ’мяняць’, mūtuus ’узаемны’, гоц. missō ’адзін аднаго’ (Зубаты, IF, 3, 136; Бернекер, 2, 62; Брукнер, 338–339; Фасмер, 2, 628–629).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Множыць ’павялічваць’, ’памнажаць адзін лік на другі’, множыцца ’размнажацца’, ’дабаўляцца’ (ТСБМ, Нас., Яруш., ТС). Прасл. mъnoziti (sę). Да многа (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)