Verbum

страсць, -і, мн. -і, -е́й, ж.

1. Нястрымнае каханне, моцнае пачуццёвая цяга, захапленне.

Загарэцца страсцю да каго-н.

2. Моцнае захапленне чым-н., аддача ўсіх сваіх душэўных сіл якой-н. справе; натхненне, уздым, запал.

Са страсцю гаварыць, выступаць.

3. Пастаянная прыхільнасць да чаго-н., моцная цяга да чаго-н.

С. да кніг.

Тэатр — мая с.

трапята́ць, -пячу́, -пе́чаш, -пе́ча; -пячы́; незак.

1. Дрыжаць, рухацца, варушыць чым-н.

Лісце трапятала на ветры.

Верабей трапеча крыламі.

2. Мільгаць (пра агонь, святло і пад.).

Удалечыні трапяталі невядомыя агеньчыкі.

3. Узмоцнена, часта біцца (пра сэрца).

Сэрца трапятала ад радасці.

4. Адчуваць страх перад кім-н.

Перад ім кожны трапеча.

|| наз. трапята́нне, -я, н.

трыбушы́ць, -бушу́, -бу́шыш, -бу́шыць; -бу́шаны; незак. (разм.).

1. каго (што). Патрашыць, вымаць вантробы з забітай жывёліны.

2. перан., што. Разварочваць, разрываць што-н., даставаць, вымаць усё тое, што знаходзіцца ў чым-н.

Т. чамадан.

3. перан., каго-што. Рабіць вобыск, трэсці каго-н. (груб.).

|| зак. вы́трыбушыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны (да 1 і 2 знач.).

трэ́сціся, трасу́ся, трасе́шся, трасе́цца; трасёмся, трасяце́ся, трасу́цца; тро́сся, трэ́слася; трасі́ся; незак.

1. Часта хістацца, калаціцца.

Лісты ціха трэсліся.

Рукі трасуцца.

2. Падскокваць (пры яздзе па няроўнай дарозе).

Ехалі, трэсліся па камяністай дарозе.

3. перан. Хвалявацца за каго-, што-н.

Т. над дзецьмі.

4. перад кім-чым і без дап. Адчуваць страх, боязь.

Т. перад начальствам.

ушанава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны; зак.

1. каго-што. Выказаць пашану, павагу каму-, чаму-н.

У. чыю-н. памяць.

У. сваёй прысутнасцю.

У. памяць мінутным маўчаннем.

2. каго (што). Урачыста павіншаваць у сувязі з чым-н.

У. юбіляра.

|| незак. ушано́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. ушано́ўванне, -я, н.

|| наз. ушанава́нне, -я, н.

Ваенныя ўшанаванні.

харч, -у, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Тое, што спажываюць, чым жывяцца, ежа.

Мясны х.

Нешта ж ты змізарнеў на гарадскіх харчах.

2. Корм для жывёлы.

Нарыхтаваць харчу жывёле на зіму.

3. перан. Тое, што з’яўляецца крыніцай роздуму, разважанняў.

Даць х. для мозгу.

◊

На харчах святога Антонія (разм., жарт.) — недаядаючы, галадаючы.

|| прым. харчо́вы, -ая, -ае.

харчава́нне, -я, н.

1. гл. харчавацца, харчаваць.

2. Паступленне і засваенне пажыўных рэчываў, неабходных для жыццядзейнасці жывога арганізма.

3. Тое, чым хто-н. харчуецца; характар, якасць ежы.

Дыетычнае х.

4. Прыпасы прадуктаў.

Сяляне дзяліліся з партызанамі харчаваннем.

○

Грамадскае харчаванне — сістэма забеспячэння насельніцтва ежай праз сталовыя, рэстараны, закусачныя і інш.

|| прым. харчава́льны, -ая, -ае.

Х. пункт.

чапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; незак.

1. за каго-што. Тое, што і чапляцца (у 1 знач.).

2. што. Падчэпліваць, браць чым-н. вострым.

Ч. скварку на відэлец.

3. што на што. Вешаць (разм.).

Ч. фіранкі.

4. што. Надзяваць што-н. (разм.).

Ч. акуляры.

5. Тое, што і чапляцца (у 4 знач.).

|| наз. чапля́нне, -я, н.

чвя́каць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

1. Утвараць гукі, характэрныя для хадзьбы па гразі.

2. Ісці па чым-н. мокрым, гразкім, утвараючы характэрныя гукі.

3. Тое, што і чаўкаць (у 1 знач.).

4. Па́даць, утвараючы глухі, мяккі гук.

|| аднакр. чвя́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1, 3 і 4 знач.).

|| наз. чвя́канне, -я, н.

чэ́рпаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; незак., што.

1. Даставаць, набіраць чым-н. што-н. вадкае або сыпкае.

Ч. ваду.

Ч. каўшом пясок.

2. перан. Набываць, браць што-н. адкуль-н. (кніжн.).

Ч. веды.

Ч. сілы.

|| аднакр. чарпану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́, (да 1 знач.).

|| наз. чэ́рпанне, -я, н.

|| прым. чарпа́льны, -ая, -ае.