шага́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Тое, што і крочыць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штого́дні, ‑яя, ‑яе.
Разм. Тое, што і штогадовы. Штогодні водпуск. Штогодні кірмаш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Газні́к газні̑ца ’газоўка’ (БРС), газні́ца (Шат., Бяльк., Касп., Др.-Падб., Яруш., Гарэц., Інстр. I), газу́лька (Шат.). Утварэнне ад газа (гл.), але дэталі гісторыі гэтых слоў пакуль што не зусім ясныя. Можна меркаваць, што гісторыя іх узнікнення і пашырэння на ўсх.-слав. тэрыторыі досыць складаная. Аб гэтым сведчыць тое, што падобныя словы ёсць ва ўкр. мове. Так у Грынчанкі з розных месц Украіны адзначаецца: газни́к, газни́ця, га́сни́к, га́сни́ця ’газоўка’. Вельмі цікавым з’яўляецца і тое, што падобных слоў няма ў польск. гаворках (гл. у Карловіча), але ў рус. ёсць га́сник, га́сни́ца ’газоўка’ (гл. СРНГ, 6, 151–152), га́зник ’тс’ (там жа, 94), як і гас > газ ’газа’ (там жа, 93–94, 150).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́сік ’надуты мачавы пузыр свінні, якім гуляюць дзеці, альбо з якога робяць капшукі’ (гродз., Мат. АС.; Бір. Дзярж.; Сцяшк. Сл., Шат., Сл. ПЗБ, Скарбы), драг. посюх ’тс’ (Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.), ’мачавы пузыр’ (Клім.), ’канал ад мачавога пузыра’ (Сержп. Грам.); параўн. таксама рус. сіб. по́сик ’вонкавы мачавод самца’, чэш. posek ’палавы член быка’, славац. pasek ’тое ж у быка, каня, барана’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад ёлкага (гл.) з прыстаўкай по- і семантыкай выніковасці дзеяння, даслоўна ’вынік акання’ ці ’тое, што пырскае, сікае© Версія Махэка’ (473) аб прасл. *рея‑ькь, роды. да лат. penis ’пеніс, чэлес© грэч. πέος, πόσυη ’тс’, ст.-інд. pasas ’тс’ непрымальная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нако́лка, -і, ДМ -лцы, ж.
1. гл. накалоць.
2. мн. -і, -лак. Аздоба з матэрыі або карункаў, якую наколваюць на жаночую прычоску.
3. мн. -і, -лак. Тое, што і татуіроўка (разм.).
Н. на грудзях.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
недарэ́ка, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -рэ́цы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -рэ́к і -аў (разм.).
1. Някемлівы, няўмелы, адсталы чалавек.
2. Тое, што і няўклюда.
3. Слабы, хваравіты чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пада́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
1. Кусок ежы, кінуты жывёле (звычайна сабаку).
Сабака цярпліва чакае падачкі.
2. перан. Тое, што даюць каму-н. як ахвяраванне, міласціну (пагард.).
Жыць за кошт падачак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
грук, -у, м. (разм.).
1. Тое, што і грукат.
2. выкл., у знач. вык. Ужыв. ў знач. дзеясловаў грукаць і грукнуць.
Калёсы грук ды грук па бруку.
◊
Ні стуку ні груку (разм.) — ціха, без шуму.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бу́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.
1. Хлеб з пшанічнай мукі; белы хлеб.
2. Тое, што і буханка.
|| памянш. бу́лачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. бу́лачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
відно́¹, безас., у знач. вык.
1. Пра наяўнасць дастатковага святла, асвятлення дзе-н.
На вуліцы ўжо было в.
2. Тое, што і відаць (у 1 і 3 знач.).
З-за пылу было не в. дарогі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)