ГРА́ФІК,
адлюстраванне залежнасці адной велічыні ад другой (напр., пройдзенага шляху ад часу).
1) Графік функцыі — геам. адлюстраванне функцыянальнай залежнасці з дапамогай лініі на плоскасці. Выгляд графіка залежыць ад характару функцыі і выбранай сістэмы каардынат (дэкартавай, палярнай, лагарыфмічнай або інш.). Некаторыя графіка функцыі маюць назву: акружнасць, гіпербала, дэкартаў ліст, ланцуговая лінія, завіток Аньезі, парабала і г.д. Паказвае характар змен функцыі (гл. Гістаграма, Дыяграма), а таксама дазваляе вылічыць яе значэнне па зададзеным значэнні аргумента (гл. Графічныя вылічэнні, Намаграма, Намаграфія). Існуюць прылады, якія аўтаматычна запісваюць графік, напр. графапабудавальнік вычэрчвае графік функцыі, зададзенай аналітычна або таблічна; барограф — графік атм. ціску як функцыю часу.
2) Графік руху на транспарце — план арганізацыі працэсу перавозак. Складаецца ў графічнай або таблічнай формах. Будуецца звычайна ў каардынатах «шлях — час»: па адной восі адкладваюць час (суткі, гадзіны, мінуты), а па другой — адлегласць паміж пунктамі (станцыі, порты, аэрапорты і інш.). Забяспечвае рытмічную работу рухомага саставу на лініі, узгадняе работу розных відаў транспарту, прадпрыемстваў і кліентаў (напр., флот — порт — чыгунка — станцыя) і г.д. 3) Вытворчы графік — каляндарны план выпуску прадукцыі прадпрыемствам ці яго асобнымі падраздзяленнямі. Гл. таксама Графік цыклічнасці.
т. 5, с. 412
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
акіса́ць
дзеяслоў, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
акіса́е |
акіса́юць |
| Прошлы час |
| м. |
акіса́ў |
акіса́лі |
| ж. |
акіса́ла |
| н. |
акіса́ла |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
акіса́ючы |
Крыніцы:
krapivabr2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
аягні́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
аягні́цца |
аягня́цца |
| Прошлы час |
| м. |
- |
аягні́ліся |
| ж. |
аягні́лася |
| н. |
- |
| Дзеепрыслоўе |
| прош. час |
аягні́ўшыся |
Крыніцы:
piskunou2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
кучкава́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
кучку́емся |
| 2-я ас. |
- |
кучку́ецеся |
| 3-я ас. |
- |
кучку́юцца |
| Прошлы час |
| м. |
- |
кучкава́ліся |
| ж. |
- |
| н. |
- |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
кучку́ючыся |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пацурчэ́ць
дзеяслоў, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
пацурчы́ць |
пацурча́ць |
| Прошлы час |
| м. |
пацурчэ́ў |
пацурчэ́лі |
| ж. |
пацурчэ́ла |
| н. |
пацурчэ́ла |
| Дзеепрыслоўе |
| прош. час |
пацурчэ́ўшы |
Крыніцы:
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ё́ўзаць
‘неспакойна сядзець, рухацца ўвесь час; быць ліслівым, пранырлівым’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ё́ўзаю |
ё́ўзаем |
| 2-я ас. |
ё́ўзаеш |
ё́ўзаеце |
| 3-я ас. |
ё́ўзае |
ё́ўзаюць |
| Прошлы час |
| м. |
ё́ўзаў |
ё́ўзалі |
| ж. |
ё́ўзала |
| н. |
ё́ўзала |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
ё́ўзай |
ё́ўзайце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
ё́ўзаючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
кірма́шыць
‘праводзіць час на кірмашы, святкаваць, гуляць’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
кірма́шу |
кірма́шым |
| 2-я ас. |
кірма́шыш |
кірма́шыце |
| 3-я ас. |
кірма́шыць |
кірма́шаць |
| Прошлы час |
| м. |
кірма́шыў |
кірма́шылі |
| ж. |
кірма́шыла |
| н. |
кірма́шыла |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
кірма́ш |
кірма́шце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
кірма́шачы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
падмахлё́ўваць
‘жульнічаць, час ад часу займацца махлярствам’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
падмахлё́ўваю |
падмахлё́ўваем |
| 2-я ас. |
падмахлё́ўваеш |
падмахлё́ўваеце |
| 3-я ас. |
падмахлё́ўвае |
падмахлё́ўваюць |
| Прошлы час |
| м. |
падмахлё́ўваў |
падмахлё́ўвалі |
| ж. |
падмахлё́ўвала |
| н. |
падмахлё́ўвала |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
падмахлё́ўвай |
падмахлё́ўвайце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
падмахлё́ўваючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пакі́ўваць
‘час ад часу ківаць чым-небудзь (пакіўваць галавой)’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
пакі́ўваю |
пакі́ўваем |
| 2-я ас. |
пакі́ўваеш |
пакі́ўваеце |
| 3-я ас. |
пакі́ўвае |
пакі́ўваюць |
| Прошлы час |
| м. |
пакі́ўваў |
пакі́ўвалі |
| ж. |
пакі́ўвала |
| н. |
пакі́ўвала |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
пакі́ўвай |
пакі́ўвайце |
| Дзеепрыслоўе |
| цяп. час |
пакі́ўваючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
паклява́ць
‘скляваць; кляваць некаторы час’
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
паклюю́ |
паклюё́м |
| 2-я ас. |
паклюе́ш |
паклюяце́ |
| 3-я ас. |
паклюе́ |
паклюю́ць |
| Прошлы час |
| м. |
паклява́ў |
паклява́лі |
| ж. |
паклява́ла |
| н. |
паклява́ла |
| Загадны лад |
| 2-я ас. |
паклю́й |
паклю́йце |
| Дзеепрыслоўе |
| прош. час |
паклява́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)