сумне́нне, ‑я, н.
1. Няўпэўненасць у праўдзівасці, сапраўднасці чаго‑н.; меркаванне пра магчымую неадпаведнасць чаго‑н. рэчаіснасці. А праз паўгадзіны ўжо не было сумнення, што будзе бура. Маўр. Сумнення не было, ішоў цягнік. Лынькоў. // Падазрэнне, асцярога. Неяк перад выхадам Юткевіч неўпрыкмет падзяліўся з Маслоўскім сумненнямі. Мікуліч. Ніколі да .. [Соні] не закрадалася сумненне, што яна робіць не тое і не так, як трэба. Новікаў.
2. Цяжкасць, замінка, што ўзнікае ў працэсе якой‑н. работы, пры вырашэнні якога‑н. пытання. Гэта добра. З задавальненнем выслухаем вас [Дзянісаў], — працягваў прэзідэнт. Але ў нас ёсць адно сумненне: адносна пасадкі ракеты. Гамолка.
3. Стан душэўнага разладу, няўпэўненасці, які ўзнікае пры адсутнасці мэтанакіраванасці, ад няяснасці свайго жыццёвага шляху. Момант свядомага прыняцця ідэй марксізма-ленінізма быў для Змітрака Бядулі далёка наперадзе, гэтаму часу папярэднічаў доўгі перыяд цяжкіх сумненняў і пакутлівых шуканняў. Каваленка. Аднак жа такая справа, як вялікі горад па суседству, як падземнае кананне на дзесяткі кіламетраў навакол, усё ж прыводзіла старога ў сумненне. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уга́, выкл.
Ужываецца пры выяўленні, паказе чаго‑н. значнага, цікавага або нечаканага ў значэнні: вось як, вось яно як, вось яно што. — Уга, во які госць у нас, гаворыць .. [Даніла] сваім вечна спакойным І роўным голасам І сунімаецца ў парозе, каб напіцца вады. Скрыган. І павага мне — уга! — Ад сыноў у хаце. Бялевіч. Другі б уга як нос задраў, а Васіль Кузьміч і віду не падаў, што нешта здарылася. Лобан. — Уга, брыгадзір сімфонію слухае! — засмяяўся Пецька. Мыслівец. // у знач. вык. Многа, даволі; колькі хочаш. Нядаўна прачытаў адзін «раман»... Вады — уга! Вады — даволі! А солі, неабходнай солі — І каліва няма. Валасевіч. Гэта ў іх тут, у пасёлку, нічога цікавага няма, ды і на станцыі таксама, а ў Маскве — уга! Васілёнак. // Ужываецца пры пярэчанні, адмаўленні чаго‑н. у значэнні: не, не так. — Цішэй! — пачуўся прарэзлівы голас. — Могуць немцы поезд спыніць і выкінуць усіх нас адсюль. — Уга! — запярэчыў другі. — Будуць яны з намі валаводзіцца, ім цяпер сваю б шкуру ўратаваць! Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
well5 [wel] interj.
1. ну, ну вось, ну дык што (выражае здзіўленне, згоду, сумненне, уступку і да т.п.);
Well, you do surprise me! Ну і дзіва!;
Well, here we are at last! Ну вось, нарэшце мы тут!;
Well done! Здорава! (выражае адабрэнне);
Well met! Якая прыемная сустрэча!
2. так, такі́м чы́нам (ужываецца як уступнае слова пры заўвазе або для ўзнаўлення размовы);
Well, the next day… Такім чынам, на наступны дзень…
♦
well I never (did)! dated ну і ну! (выражае здзіўленне)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
мул
1. Нанос на лузе каля рэчкі ў выглядзе твані, глею, ілу ў час веснавога разліву (Слаўг., Шчуч.); іл на дне возера, затокі (БРС); балота (Шчуч.); ілістае месца (Жытк.). Тое ж мыл (Жытк., Стол.), мул (Стол.), муле́ц (Сал.).
2. Цякучы пясок пры капанні ямы (Стол.). Тое ж мыл (Стол.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
ры́на
1. Прыстасаванне для адводу, сцёку вады, пакатае месца, па якому сцякае вада (БРС), звычайна на млынавае кола; ставок (Слаўг.).
2. Прорва, бездань (Слаўг.).
3. Жолаб, які ўтвараецца пры сутыкненні пад прамым вуглом двух бакоў дахаў сумежных пабудоў (Слаўг.); капежная труба (Гродз., Слаўг.).
4. Вялікая гурба снегу, занос (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
сход м.
1. род. схо́ду (действие) сход;
пры схо́дзе з карабля́ — при схо́де с корабля́;
2. род. схо́да (место спуска) сход;
спыні́ўся на прысту́пках схо́да — останови́лся на ступе́ньках схо́да;
3. род. схо́да (заседание членов какой-л. организации) собра́ние ср.;
рашэ́нне агу́льнага схо́да працо́ўнага калекты́ву — реше́ние о́бщего собра́ния трудово́го коллекти́ва;
4. род. схо́да (в составе названий некоторых выборных учреждений) собра́ние ср.;
Устано́ўчы с. — Учреди́тельное собра́ние;
Заканада́ўчы с. — Законода́тельное собра́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
умо́ва ж.
1. в разн. знач. усло́вие ср.; угово́р м.;
вы́канаць ~ву — вы́полнить усло́вие (угово́р);
у дагаво́р уклю́чана ўмо́ва аб тэ́рмінах пла́ты — в догово́р вклю́чено усло́вие о сро́ках платежа́;
вы́ставіць пэ́ўныя ўмо́вы — вы́ставить
определённые усло́вия;
гэ́та магчы́ма пры адно́й ~ве — э́то возмо́жно при одно́м усло́вии;
2. только мн. или преимущественно мн., в др. знач. усло́вия;
~вы карыста́ння — усло́вия по́льзования;
жыць у до́брых ~вах — жить в хоро́ших усло́виях;
гістары́чныя ўмо́вы — истори́ческие усло́вия
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Заклю́ка ’памылка пры ўцягванні ніткі ў бёрда’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. клюка ’дэталь ярма ў форме кручка’, ’вочап у студні’ і г. д. Рус. заклюка ’частка ворыва выгнутай формы’, укр. заклю́кати ’заблытаць’. Укр. дзеяслоў дае верагодную падставу для тлумачэння бел. заклюка як аддзеяслоўнага бязафікснага наз. ад *заклюкаць ’заблытаць’, клюка ’нешта загнутае’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кагадзе́й ’мянушка асобы, якая часта ўжывае ў гаворцы адпаведнае слова’ (мін., Сцяц. БНС). Да кагадзе (гл.), што датычыць словаўтварэння, то паводле Сцяцко, Афікс. наз., 220, ад прыслоўя суфіксам ‑ей, пры гэтым афікс накладваецца на фінальны галосны. Да структуры параўн. балазе, балазей, адносна фузіі галосных у аснове і суфіксе гл. Сцяцко, там жа, 295.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Парашу́т ’прыстасаванне ў выглядзе вялікага парасона, прызначанае для спуску людзей, грузаў з лятальных апаратаў, для тармажэння пры пасадцы самалётаў і пад.’ (ТСБМ). З рус. парашю́т ’тс’ (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 80, 83) < франц. parachute, якое ўтворана ад італ. para ’абараняй’ і франц. chute, ’падзенне’ (Фасмер, 3, 205). З рус. парашюти́ст таксама бел. парашуты́ст.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)