a linear succession from father to son — спа́дчыннасьць па лі́ніі ад ба́цькі да сы́на
3) як лі́нія, даўгі́ й ву́зкі
4) прапарцы́йны, сувыме́рны
a linear relationship — прапарцы́йная су́вязь, зале́жнасьць
linear equation Math. — раўна́ньне пе́ршае ступе́ні
•
- linear measure
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
potęga
potęg|a
ж.
1. магутнасць; моц;
~a morska — марская моц;
2. дзяржава;
3.мат. ступень;
podnieść do ~i — узвесці ў ступень;
dwa do ~i trzeciej — два ў трэцяй ступені
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
quite[kwaɪt]adv.
1. ца́лкам; зусі́м;
I’ve got a letter from Sylvia quite recently. Зусім нядаўна я атрымаў ліст ад Сільвіі;
I quite agree with you. Я цалкам згодзен з вамі.
2. ама́ль; у некато́рай ступе́ні; больш-менш; даво́лі, до́сыць;
quite a good fellow зусі́м нядрэ́нны хло́пец
♦
quite a/the smth. сапраўды́, на са́май спра́ве;
She is quite a beauty. Яна сапраўдная прыгажуня.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
града́цыя
(лац. gradatio = паступовае павышэнне, узмацненне)
1) паслядоўнасць, паступовасць пераходу ад аднаго да другога, размеркаванне аднародных прадметаў, паняццяў па ступені якасці або па колькасці;
2) стылістычная фігура, якая заключаецца ў тым, што ў вершаваных радках групуюцца словы ці выразы з узмацненнем (клімакс 2) або аслабленнем (антыклімакс) іх эмацыянальнага і сэнсавага зместу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
index
[ˈɪndeks]1.
n., pl. -dexes or -dices
1) і́ндэкс, пака́зьнік, паказа́льнік, сьпіс -у m.; пералі́к -у m
2) паказа́льнік -а m. (даро́гаў)
3) стрэ́лка f. (у прыла́дах)
4) Math. пака́зьнік -а m. (ступе́ні, ко́раня)
2.
v.t.
1) упі́сваць, запі́сваць, зано́сіць (у сьпіс)
2) рабі́ць індэ́кс, пералі́к
•
- the index finger
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
АНАЛІТЫ́ЧНАЯ ГЕАМЕ́ТРЫЯ,
раздзел геаметрыі, у якім уласцівасці геаметрычных аб’ектаў (пунктаў, ліній, паверхняў) даследуюцца сродкамі алгебры на падставе метаду каардынат (праз вывучэнне ўласцівасцяў ураўненняў, графікамі якіх гэтыя аб’екты з’яўляюцца).
Узнікненне метаду каардынат звязана з развіццём у 17 ст. астраноміі, механікі, тэхнікі. Асновы аналітычнай геаметрыі заклалі Р.Дэкарт (1637) і П.Ферма (1629); далейшае развіццё звязана з працамі Г.Лейбніца, І.Ньютана, Л.Эйлера, Ж.Лагранжа, Г.Монжа, С.Лакруа і інш.Асн. задача аналітычнай геаметрыі на плоскасці — даследаванне ліній 1-га (прамыя) і 2-га (эліпс, гіпербала, парабала) парадку, якія ў дэкартавых каардынатах вызначаюцца алг. ўраўненнямі адпаведна 1-й і 2-й ступені. Аналітычная геаметрыя ў прасторы даследуе паверхні 1-га (плоскасці) і 2-га (эліпсоід, гіпербалоід, парабалоід, конус, цыліндр) парадку, якія вызначаюцца алг. ўраўненнямі адносна дэкартавых каардынат адпаведна 1-й і 2-й ступені.
Метад даследавання і класіфікацый ліній і паверхняў прадугледжвае адшуканне такой прамавугольнай сістэмы каардынат, у якой адпаведнае ўраўненне набывае найб. просты выгляд. Метадамі аналітычнай геаметрыі карыстаюцца ў матэматыцы, фізіцы, механіцы, тэхніцы і інш. На Беларусі значны ўклад у развіццё аналітычнай геаметрыі зрабілі У.К.Дыдырка («Цыркулярныя крывыя 3-га парадку» — 1-я на Беларусі матэм. манаграфія, 1928) і І.К.Богаяўленскі («Аналітычная геаметрыя» — 1-ы беларускамоўны падручнік па вышэйшай матэматыцы, 1932).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Като́ры ’каторы’. Параўн. ст.-бел.который (у Скарыны). Рус.кото́рый, ст.-укр.которы(и), котры(и) ’тс’, укр.кото́рий, котри́й, ст.-слав.которъ, которыи, котерыи, балг.ко́трий, котри́, серб.-харв.koteri, kotori (дыял.), славен.koteri, славац.koterý, kolorý, kotrý, в.-луж.kotry, н.-луж.kótary. Прасл.*koterъ(jь), *kotorъ(jь). Слав. формы працягваюць утварэнні яшчэ і.-е. часу (і.-е.*ku̯o‑ter‑o‑, ад пытальнага займенніка *ku̯o (таго, што ў прасл.*kъjь ’які’) з суфіксам вышэйшай ступені‑ter‑. Роднаснымі формамі лічацца літ.katràs ’які (з двух)’, kataràs, ст.-інд.kataras ’тс’, ст.-іран.katāra‑, ст.-грэч.πότερος, κότερος і інш. Гл. Фасмер, 2, 353–354; Трубачоў, Эт. сл., 11, 201–202.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перапона ’тое, што стрымлівае доступ куды-небудзь’ (ТСБМ), ’папярочная планка ў аконнай раме’ (свісл., Шатал.), перапона, пэрэпо́н ’дыяфрагма’ (ваўк., івац., ЛА, 1; ТСБМ), перапона ’тс’ (шчуч., ваўк., Сл. ПЗБ); перапоны ’планкі на капылах саней’ (Сцяшк. Сл.), перапо́нка ’перапона ў вуллі — умацаванне вашчыны ў стаяку’ (лельч., Мат. Гом.); укр.пэ̂рэ̂по́на ’тс’ (Анох.); рус.перепо́на ’плеўка ў целе жывёлы, абалонка ў расліны’, ’пераплёт у раме’, польск.przepona ’перашкода’, ’дыяфрагма’, ’перагародка’, чэш.přepona, славац.prepona ’гіпатэнуза’, славен.prepóna ’перагародка’, серб.-харв.пре̏пона ’перашкода’, ’паха’, прѐпонка ’дыяфрагма’, макед.препон ’перашкода’, ’перагародка’. Да прасл.*per‑ > пера- і pętі > пяць (гл.) з асновай *pon‑ (іншыя ступені: *pьn‑ і *pin‑). Сюды ж перапонка, якое з рус.перепонка < перепона ’скура, абалонка’ (Шанскі-Баброва, 230).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плі́ца ’лопасць параходнага кола’, ’чарпак, якім на судне выліваюць ваду’ (ТСБМ), ’лопасць ад рухавіка’ (Сцяшк. Сл.), укр.пли́ця ’лопасць, коўш, чарпак’, рус.дыял.плица ’лейка; чарпак’, пли́ча ’лопасць’, плис(а) ’тс’, ’шуфлік’. Не зусім ясна. Прасл.*pъlica (ЕСУМ, 4, 447), Фасмер, 3, 283, Праабражэнскі, 2, 75 параўноўваюць з ц.-слав.исполъ ’чарпак’. Сной (Бязлай, 3, 58) супастаўляе лексему са славен.plida ’чарпак, палонік’ і лічыць роднаснымі літ.plyksė́ti ’біць па шчацэ’, ’біць, лупцаваць’, лат.plīkšêt, plikšķēt ’стукаць’, ’пляскаць рукой па вадзе’, ’ляскаць пугай’. Паводле Куркінай (Этимология–1981, 13), рус.плица, плича маюць аснову з галосным у ступені рэдукцыі, хутчэй за ўсё, *pьl‑, што адносіцца да гнязда *pelti, адно са значэнняў якога — ’чэрпаць’.