турбава́цца, ‑буюся, ‑буешся, ‑буецца; незак.
1. Праяўляць клопат, трывожыцца аб кім‑, чым‑н. Круглатварая, кірпаносая, з бялявым тварам, ветлівая і вясёлая,.. [Аўдуля] заўсёды турбавалася аб Міхалу. Лупсякоў. — Работы? Шукай, брат, сам. Сам турбуйся аб сабе, — спакойна адказаў Варановіч. Дуброўскі. «За азімыя можна не турбавацца, — разважае Анатоль. — Цяпер на чарзе новыя клопаты: сяўба яравых». Шымук.
2. Хвалявацца, непакоіцца. — Значыць, турбуешся, куды пайсці вучыцца? — гаворыць дзядзька Ахрэм і знімае з Тараскавай галавы папяровую шапку. Юрэвіч. Такім чынам Грамабой і сам ведаў, што яму рабіць: — яшчэ да сямейнай нарады цішком пераказаў некаторым з радні — няхай не турбуюцца, вяселля заўтра не будзе. Крапіва. Справа амаль скончылася, думалася, што турбавацца, уласна, і не было чаго. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчаню́к, ‑а, м.
1. Тое, што і шчаня. Шчанюк спачатку хацеў панюхаць вожыка: дакрануўся носам да шэрых іголак. Брыль. Шчанюк круціўся каля плота. Малы, таўсматы, на кароткіх і шырокапастаўленых лапах. Паўлаў.
2. перан. Разм. Пра маладога, неспрактыкаванага чалавека. Ханскі сын, шчанюк жаўтавухі, Праязджаў... Убачыў... Адняў... Як я мог не адчуць: ты скутая? Не пачуць здалёк: ты ў бядзе? Караткевіч. Побач з гэтым мацёрым бандытам Палітаў выглядаў шчанюком. «Маладосць». / Ужываецца як лаянка. Чыкілевіч правёў Мікіту злосным вокам... «У, шчанюк!» — працадзіў ён скрозь зубы. Колас. — Ах ты, шчанюк! — злосна прабурчаў паліцай. — Чаго крычыш на ўсю вуліцу? Самі бачым... Няхай. — Шчанюк! — зашыпеў Сімон, яшчэ раз пляснуўшы Іліко па шчацэ. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ядо́к, едака, м.
1. Той, хто есць, мае патрэбу ў харчаванні. Хай штогадок ядок, Няхай няма навару — Шануй паэт радок І не ашуквай мару. Барадулін. // (звычайна з азначэннем). Разм. Пра чалавека, які выяўляе пэўныя адносіны да яды. — Ну і ладны ты ядок, браце. Каб вось касіў так! Быкаў. Які ядок, такі і работнік. З нар.
2. Чалавек як адзінка ўліку пры размеркаванні, выдаткаванні якіх‑н. сродкаў, неабходных для жыцця. Праменні цёплыя свяцілі У сэрцах нашых, у вачах, Калі зямлю, лугі дзялілі Тады па душах, едаках. Бялевіч. // Член сям’і, што харчуецца разам з іншымі яе членамі. Сям’я — у наўкруг за сталом. Багата яна едакамі, Дарослыя, дужыя ўсе. Прануза.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заста́цца, застава́цца bléiben* vi (s); verbléiben* vi (s); übrig bléiben*;
шлю сардэ́чнае прывіта́нне і застаю́ся Ваш… mit bésten Grüßen verbléibe ich…;
заста́цца до́ма zu Háuse bléiben*;
заста́цца на другі́ год (пра вучня) sítzen bléiben*;
ко́лькі гадзі́н застало́ся да канца́ працо́ўнага дня? wie lánge ist es noch bis zum Féierabend?;
заста́цца жывы́м am Lében bléiben*, mit dem Lében davónkommen* аддз;
заста́цца з но́сам das Náchsehen háben;
не застае́цца ні́чо́га друго́га, як… mir (D) [uns, ihm і г. д.] bleibt nichts ánderes übrig, als…;
няха́й так і застае́цца (be)lássen wir es dabéi; und dabéi soll es bléiben;
2. (адстаць) zurückbleiben* vi (s)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
тро́гатьI несов.
1. (прикасаться) чапа́ць, кра́таць, крана́ць; (только с отрицанием не в повелит. накл. — ещё) ру́шыць;
не тро́гай не чапа́й (не кра́тай, не крана́й, не руш);
тро́гать кого́-л. за плечо́ кра́таць (крана́ць) каго́-не́будзь за плячо́;
2. прям., перен. (задевать) чапа́ць;
не тро́гай дете́й, пусть игра́ют не чапа́й дзяце́й, няха́й гуля́юць;
3. (двигаться с места, отправляться в путь) разг. ру́шыць;
тро́гай! руш!, пайшлі́!, пае́халі!;
пора́ тро́гать час ру́шыць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
lekki
lekk|i
лёгкі;
~i jak piórko — лёгкі, як пярынка (пёрка);
przemysł ~i — лёгкая прамысловасць;
z ~im sercem — з лёгкім сэрцам;
mieć ~i sen — мець лёгкі сон;
~a herbata — слабая гарбата;
kobieta ~ich obyczajów — жанчына лёгкіх паводзін;
niech mu ziemia ~ą będzie — няхай яму будзе мяккай (лёгкай) зямля; зямля яму пухам;
~ą ręką — неабдумана; неабачліва; легкадумна
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
сабе́ I мест., в дат., предл. п. себе́; см. сябе́;
◊ сам с. — про себя́;
сам с. галава́ — сам себе́ голова́;
сам с. гаспада́р — сам себе́ хозя́ин;
ні с. ні людзя́м — ни себе́ ни лю́дям;
рваць на сабе́ валасы́ — рвать на себе́ во́лосы
сабе́ II (без ударения) частица, разг. себе;
іду́ гэ́та я с. — иду́ э́то я себе;
што ён с. ду́мае? — что он себе ду́мает?;
◊ нішто́ с. — ничего́ себе;
так с. — так себе;
няха́й (хай) с. — пусть себе; пусть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
may [meɪ] v. (might)
1. (азначае меркаванне, якое мяжуе з няўпэўненасцю) магчы́ма, мо́жа быць;
They may be late. Яны могуць спазніцца./Магчыма, яны спазняюцца.
2. fml мо́жа (азначае дазвол);
May I speak to the manager? Магу я пагаварыць з менеджарам?;
May I say/ask/suggest? fml (Ці) магу я сказаць/спытаць/прапанаваць?
3. магчы́ма (суадносіць магчымасць дзеяння з прошлым часам);
They may have come in our absence. Магчыма, яны прыходзілі, калі мы адсутнічалі.
4. fml (азначае пажаданне або надзею);
May you be happy! Няхай вам шчасціць!
♦
be that аs it may fml так таму́ і быць;
may/might as well infml што ж, нічо́га не застае́цца, як;
I may as well go to the movies. Нічога не застаецца, як пайсці ў кіно.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ліза́ць, ліжу, ліжаш, ліжа; заг. ліжы; незак., каго-што.
1. Праводзіць языком па чым‑н., дакранацца языком да каго‑, чаго‑н. [Сабачка] кідаўся да ног, лашчыўся, лізаў рукі, зазіраў у вочы і паціху скавытаў. Няхай. // Падбіраючы языком, есці, піць. [Сабака] лізаў разліты ім кулеш і ад вялікага здавальнення павільваў хвастом. Колас. Гора гараваць — не мёд лізаць. Прыказка.
2. перан. Дакранацца, пакрываць, абдаваць сабой (пра хвалі, полымя і пад.). Пасека была ў агні. Полымя бушавала пад самай лініяй — расцяробам, лізала дол, лезла ўгору па маладым сасонніку. Пташнікаў. За соснамі адгадваўся блізкі праліў, чутно было, як ліжуць гальку хвалі. Лупсякоў.
3. Разм. зневаж. Цалаваць.
•••
Лізаць рукі (ногі, пяткі, боты) каму — уніжацца, падлізвацца, падхалімнічаць перад кім‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наві́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Спусціцца, звесіцца нізка над чым‑н., на што‑н. Вунь навіслі нізка Вербы над вадою. Журба. Шапкі на галаве ў.. [Юркі] не аказалася,.. і пасмы чорных пераблытаных валасоў навіслі на самыя вочы. Васілёнак.
2. Распасцерціся, апусціцца, размясціцца нізка над чым‑н. [Туман] згусціў паветра, павіс над зямлёй, як полаг. Няхай. Над возерам навісла вялізная чорная хмара, стала холадна. Гурскі. Шэрае неба нізка павісла над зямлёю. Васілеўская. / Аб ночы, цішыні і пад. Над ціхай талаю зямлёю Навісла ночка той парою. Колас.
3. перан. Узнікшы, з’явіўшыся, пачаць пагражаць каму‑, чаму‑н. Над краінай навісла пагроза вайны. □ Нейкі здраднік данёс фашыстам, што Дулеба пайшоў у партызаны, і над яго сям’ёй навісла небяспека. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)