рэ́заць, рэжу, рэжаш, рэжа;
1. Чым‑н. вострым раздзяляць на часткі.
2.
3. Забіваць чым‑н. вострым.
4. Рабіць балюча, непрыемна.
5.
6. і
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Verbum
анлайнавы слоўнікшалёны, ‑ая, ‑ае.
1. Хворы на шаленства, на вадабоязь.
2.
3. Які страціў разважлівасць, цвярозы розум.
4.
5.
6. Свавольны, дураслівы.
7.
8.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гавары́ць
1. говори́ть;
2. (беседовать с кем-л.) разгова́ривать, толкова́ть;
3. произноси́ть; провозглаша́ть;
4. (поддерживать общение) разгова́ривать;
5.
6. (передавать слухи) говори́ть, погова́ривать;
◊ што і г. — что и говори́ть;
што ні ~ры́ — что ни говори́;
г. на кары́сць — (каго, чаго) говори́ть в по́льзу (кого, чего);
няма́ чаго́ і г. — не́чего (не сто́ит) и говори́ть;
кроў гаво́рыць — кровь говори́т;
г. пра высо́кія матэ́рыі — говори́ть о высо́ких мате́риях;
да трох не ~ры́ — шу́тки пло́хи;
г. на ро́зных мо́вах — говори́ть на ра́зных языка́х;
гэ́та гаво́рыць само́ за сябе́ — э́то говори́т само́ за себя́;
г. язы́к не балі́ць —
гаво́рыць — гаро́дзіць, а на пра́ўду выхо́дзіць —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
name1
1. імя́; про́звішча;
Christian/first/given name імя́;
family/last name про́звішча;
maiden name про́звішча да заму́жжа;
married name про́звішча пасля́ заму́жжа;
a man by the name of Jack Smith
middle name
stage name псеўдані́м акцёра, сцэні́чнае про́звішча/імя́;
proper name
personal proper name
know
2. найме́нне, на́зва;
a brand name брэнд, фабры́чная ма́рка, на́зва вядо́май ма́ркі/вядо́мага вы́рабу;
a trade name на́зва фі́рмы; фі́рменная на́зва, гандлёвая на́зва тава́ру;
3.
4. рэпута́цыя, сла́ва, імя́;
a bad name дрэ́нная рэпута́цыя/сла́ва;
5. вялі́кі чалаве́к, выда́тная асо́ба;
a big name гу́чнае імя́, вядо́мая/знакамі́тая/славу́тая асо́ба, выда́тны/выбі́тны чалаве́к, чалаве́к з і́мем,
♦
the name of the game
in the name of
in all but name факты́чна, па су́тнасці, неафіцы́йна, дэ-фа́кта;
in name only (то́лькі) наміна́льна;
call
take the Lord’s name/the name of God in vain вымаўля́ць імя́ Го́спада/Бо́га ма́рна/дарэ́мна, клясці́ся (і́мем Бо́га), бажы́цца;
have
take
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Каламу́ціць ’муціць, рабіць каламутным’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
той, таго́,
1. Паказвае на асобу ці прадмет, якія знаходзяцца не перад вачамі, не побач, а аддалены ў прасторы і часе, як падобныя ім;
2. Паказвае на прадмет ці асобу, што вылучаецца з ліку іншых.
3. Паказвае на які‑н. прадмет, асобу, пра якія гаварылася раней.
4.
5. Паказвае на вядомую ўжо асобу ці прадмет.
6. Іменна ён, не іншы, гэты ж самы (звычайна ў спалучэннях «той жа», «той самы», «той жа самы»).
7. Уваходзіць у састаў: а) складаных злучнікаў: «дзякуючы таму што», «з прычыны таго што», «да таго што», «да тых пор пакуль», «за тое што», «у той час як», «нягледзячы на тое што», «пасля таго калі» і інш.; б) словазлучэнняў, звычайна пабочнага характару, якія звязваюць розныя часткі выказвання: «апрача таго», «акрамя таго», «разам з тым», «між тым» і інш.
8. то́е,
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распусці́ць, ‑пушчу, ‑пусціш, ‑пусціць;
1. Адпусціць, вызваліўшы ад заняткаў, абавязкаў (усіх, многіх).
2. Развязаць, паслабіць (што‑н. завязанае, сцягнутае).
3. Разгарнуць што‑н. згорнутае, складзенае.
4.
5. Зрабіць вадкім або напаўвадкім, растапіць.
6.
7. Расказаць многім (чуткі, плёткі).
8. Распілаваць удоўж.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
так,
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7. Ужываецца ў рэпліцы-адказе з агульным значэннем неакрэсленасці.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пе́ршы, ‑ая, ‑ае.
1.
2.
3. Які з’явіўся крыніцай або аб’ектам дзеяння раней за іншых.
4. Які з’яўляецца, здараецца, адбываецца ў самым пачатку чаго‑н.; першапачатковы.
5. Які раней не існаваў, не ўзнікаў.
6. Які пераўзыходзіць у якіх‑н. адносінах усіх іншых.
7. Перадавы, вядучы.
8. Які выконвае асноўную партыю ў аркестры, хоры і пад.
9.
10. У граматыцы — які ўказвае, што суб’ектам дзеяння з’яўляецца сам гаворачы.
11.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Калодзеж 1 ’вузкая, глыбокая яма, звычайна ўмацаваная ад абвалаў зрубам, трубамі для здабывання вады з ваданосных слаёў зямлі’, ’студня з калаўротам або асверам для чэрпання пітной вады’ (
Калодзеж 2, калодзеш ’ямачка каля пупавіны, па якой вызначаюць малочнасць каровы’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)