wola

wol|a

ж. воля;

siła ~i — сіла волі;

~a zwycięstwa — воля да перамогі;

ostatnia ~a — апошняя воля;

do ~i — дастаткова, уволю;

mimo ~i — мімаволі, міжвольна

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ballast

[ˈbæləst]

1.

n.

1) баля́ст -у m.

2) сро́дак або́ сі́ла, яка́я ўраўнава́жвае

3) гра́вій -ю m., жвір -у m.

2.

v.t.

1) абцяжа́рваць баля́стам

2) рабі́ць усто́йлівым, ураўнава́жваць

3) высыпа́ць жві́рам (даро́гу)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

абрынуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.

1. Імкліва ўпасці зверху, абрушыцца, абваліцца. Ён [мост] закалышацца, як дзіцячая калыска, не вытрымае цяжару і абрынецца ў ваду. Сабаленка. Косыя блакітныя ніткі мігатлівай шкляной заслонай захінаў далягляд, і Юрку здалося, што палатка — гэта астравок, на які абрынулася вада. Карпаў. // перан. Нечакана спасцігаць каго‑, што‑н. Няшчасце абрынулася на Марыльку. Сабалеўскі.

2. перан. Імкліва, з вялікай сілай напасці, наваліцца. Не ступіў я і кроку, як раптам у галаве памутнела, паплылі кругі, нейкая магутная сіла абрынулася на мяне, і я апамятаўся на брызенце. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

інерцыя, ‑і, ж.

1. Уласцівасць цел захоўваць стан спакою або руху, пакуль якая‑н. знешняя сіла не прымусіць іх змяніць гэты стан. Набраўшы разгон, ракета ляцела па інерцыі, як камета або звычайны астэроід. Гамолка. Кола разгайдалася, яно ўжо само далучыла сілу інерцыі да сілы мускулаў рук і круцілася лёгка. Колас.

2. перан. Бяздзейнасць, пасіўнасць, коснасць. Інерцыя мыслення. Інерцыя ўстарэлых звычак.

•••

Па інерцыі — па прывычцы, бессвядома, машынальна. — Прывык ты з часоў партызаншчыны думаць і вырашаць за ўсіх падначаленых, робіш так па інерцыі і дагэтуль. Хадкевіч.

[Ад лац. inertia — бяздзейнасць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

несакрушальны, ‑ая, ‑ае.

Такі, якога нельга знішчыць, перамагчы. Як магутная сіла сусветнай сацыялістычнай садружнасць як несакрушальная цытадэль міжнароднай пралетарскай салідарнасці, як светач міру і сацыяльнага прагрэсу ўзвышаецца сёння наша вялікая Радзіма. Машэраў. Мы ўдзячны роднай партыі сваёй За сонца, што палае над зямлёй, За неўміручую і велічную славу, Здабытую і ў працы і ў баях. За моц несакрушальную дзяржавы, За пераможны сцяг. Танк. // Непахісны, нязломны. Сілу волі, несакрушальную веру ў перамогу народа, у справядлівасць сваёй справы ўсяляў Кіраў.. асабістым прыкладам і палымяным словам. «Беларусь».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чары, ‑аў; адз. няма.

1. Паводле забабонных уяўленняў — магічныя прыёмы, пры дапамозе якіх можна ўздзейнічаць на людзей і прыроду; чараўніцтва, вядзьмарства. [Юстап:] Гіну я праз людскія чары. Згубіў мяне благі чалавек — паслаў чорта на невінаватую душу. Калюга. Праходзіць не так многа часу, і ягады ўжо пачынаюць выглядваць з рыльца [гарлачыка]. Вось што значыць чары! Даніленка.

2. Чароўная сіла, прывабнасць, якая захапляе. І ўсё тут поўна мяккіх чараў: І роўнядзь ціхая палёў, І постаць стромкіх тапалёў. Колас. Косця ўжо нічога больш не бачыў, быў цалкам пад уладай чараў дзяўчыны. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тон назоўнік | мужчынскі род

  1. Гук пэўнай вышыні, які ўтвараецца перыядычнымі ваганнямі паветра; музычны гук у адрозненне ад шуму.

    • Узяць высокі т.

  2. множны лік: Гукі сэрца, якое працуе, а таксама гукі, якія ўтвараюцца пры выстукванні ўнутраных органаў цела чалавека.

    • Чыстыя тоны сэрца.

  3. Вышыня або сіла гучання голасу чалавека, які гаворыць.

    • Знізіць т.

  4. Адценне мовы, яе гучанне.

    • Жартаўлівы т.
    • Рэзкі т.

  5. Характар, стыль паводзін, жыцця.

    • Правілы добрага тону.

  6. Колер, афарбоўка, а таксама адценне колеру, якое адрозніваецца ступенню яркасці.

    • Тканіна, афарбаваная ў спакойны т.
    • Цёплы т.
    • Светлы т.
    • У тон (пад тон) — 1) пра гармонію колераў, адценняў колеру; 2) у тым жа духу, стылі; 3) з тым жа настроем, з той жа інтанацыяй (гаварыць).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

рабочы​2 прыметнік

  1. Які мае адносіны да рабочых1, уласцівы ім.

    • Р. клас.
    • Р. рух.
    • Па-рабочаму (прыслоўе; так, як уласціва рабочым).

  2. Які непасрэдна выконвае работу, пэўнае дзеянне.

    • Рабочыя часткі машыны.
    • Рабочыя пчолы.

  3. Які жыве з сваёй працы (размоўнае).

    • Р. народ.

  4. Які служыць, прызначаны для работы, выкарыстоўваецца ў рабоце.

    • Р. інструмент.
    • Рабочае адзенне.
    • Р. стол.
    • Р. дзень.

  5. Неабходны для работы.

    • Р. план.
    • Р. праект.
    • Рабочая сіла — тое, што і рабочыя.
    • Рабочыя рукі — тое, што і рабочыя 1.
    • Не хапае рабочых рук.
    • Рабочы пасёлак — пасёлак гарадскога тыпу.
    • Рабочы поезд — мясцовы поезд для перавозкі рабочых.
    • У рабочым парадку (зрабіць, вырашыць што-н.) — у час работы, не адрываючыся ад работы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

воля назоўнік | жаночы род

  1. Здольнасць ажыццяўляць свае жаданні, пастаўленыя перад сабой мэты.

    • Сіла волі.
    • Выхаванне волі.

  2. да чаго. Свядомае імкненне да ажыццяўлення чаго-н.

    • В. да перамогі.

  3. Жаданне, патрабаванне.

    • Дыктаваць сваю волю.
    • Апошняя в. (запавет).

  4. Улада, права.

    • Гэта ў тваёй волі.
    • Ваша добрая в. або в. ваша (рабіце, як лічыце патрэбным).
    • На волю лесу (без падтрымкі, дапамогі, нагляду).

  5. Свабода ў праяўленні чаго-н.

    • Даць волю пачуццям.
    • Рукам волі не давай (не біся).

  6. Свабода, незалежнасць; процілегласць няволя.

    • Змагацца за волю і незалежнасць народа.

  7. Становішча, пры якім жыццё чалавека, жывёл, птушак не абмежавана ўмовамі зняволення.

    • Выйсці на волю.
    • Выпусціць жураўля на волю.

  8. Прастор, прыволле.

    • Тут дзецям в.

|| прыметнік: валявы.

  • Валявыя рашэнні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

разве́сіць сов., в разн. знач. разве́сить; (по разным местам — ещё) разве́шать;

р. ко́ўдру — разве́сить одея́ло;

р. афі́шы — разве́сить афи́ши;

р. карці́ны — разве́шать (разве́сить) карти́ны;

бяро́зка ~сіла свае́ галі́ны — берёза разве́сила свои́ ве́тви;

◊ р. ву́шы — разве́сить у́ши; хло́пать уша́ми;

р. гу́бы — разве́сить гу́бы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)