акалі́чны, ‑ая, ‑ае.
Уст. паэт. Тое, што і навакольны. Акалічны народ гуслі знаў гусляра: Песня-дума за сэрца хапала. Купала. Святочны трэба было выбраць дзень, Каб на аблаву з акалічных сёл Магло сыйсціся як найбольш, людзей. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гра́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; незак., каго-што.
Сілай забіраць чужое дабро; рабаваць. Акупанты грабілі беларускі народ, вывозілі ў Германію збожжа, жывёлу, лес. «Весці». // Разм. Разараць паборамі, узяткамі. Дваранскія камітэты прама грабілі сялян пры дапамозе царскага ўрада. Ленін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
до́блесны, ‑ая, ‑ае.
Высок. Які славіцца подзвігамі; адважны, мужны, геройскі. Доблесная армія. □ Навекі слава доблесным салдатам, Што пераможна йшлі за свой народ. Панчанка. // Поўны доблесці. Доблесны подзвіг. // Самаадданы, накіраваны на дасягненне якой‑н. высокай мэты. Доблесная праца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
катава́сія, ‑і, ж.
1. Песнапенне, што выконваецца абодвума клірасамі, якія для гэтага сыходзяцца разам на сярэдзіну царквы.
2. перан. Беспарадак, мітусня, неразбярыха. Паразумнеў надта малады народ, не слухаюць старэйшых. Ад гэтага і пайшла катавасія на свеце. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сыно́ўні, ‑яя, ‑яе.
Разм. Тое, што і сыноўскі. — Я заўсёды любіў свой народ, зямлю бацькоў сваіх, — сказаў .. [Гогіберыдзе] .. — І не вельмі паважаю тых, хто ставіцца абыякава да сваіх сыноўніх абавязкаў. Самуйлёнак. Яўхім паслухмяна замаўчаў, паказваючы сыноўнюю пакору. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тайга́, ‑і, ДМ тайзе, ж.
Хвойныя лясы поўначы ўмеранага пояса Еўразіі і Паўночнай Амерыкі, якія складаюцца з елкі, піхты, лістоўніцы, сасны, а таксама невялікай колькасці ліставых народ. Нахмураная тайга абступіла з абодвух бакоў чыгуначную лінію. Васілевіч.
[Якуцкае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўста́ць, -а́ну, -а́неш, -а́не; зак.
1. Узняцца на барацьбу з кім-, чым-н., супраць каго-, чаго-н., узняць паўстанне.
Народ паўстаў супраць царызму.
2. супраць чаго. Не згаджаючыся, пярэчачы, выступіць супраць чаго-н. (высок.).
П. супраць несправядлівасці.
3. перан. Узнікнуць у памяці, ва ўяўленні.
У думках паўстала ўсё ранейшае жыццё.
4. З’явіцца перад вачамі, паказацца.
Перад намі паўстала цікавая карціна.
|| незак. паўстава́ць, -таю́, -тае́ш, -тае́; -таём, -таяце́, -таю́ць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нядо́шлы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Слабы, кволы. Народ у маёнтку быў дробны, нядошлы. Колас. Кандрат Назарэўскі ўжо ніяк не памятаў бацькаўскага нядошлага каня і разгатай сахі. Чорны. // Які дрэнна расце; чахлы. Брыдуць [людзі] па рыхлай дарозе, паміж нядошлага зарасніку. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэмакра́т
(фр. démocrate, ад гр. demos = народ + kratos = улада)
1) прыхільнік дэмакратыі 1;
2) член дэмакратычнай партыі;
3) той, хто вядзе просты спосаб жыцця.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
натхні́цель, ‑я, м.
Той, хто натхняе. Арганізатарам і натхніцелем савецкага народа на свяшчэнную вайну супроць нямецка-фашысцкіх акупантаў была выпрабаваная ў баях вялікая Камуністычная партыя. Пятніцкі. Народ быў для Купалы яго паэтычным натхніцелем і самым аўтарытэтным цаніцелем паэзіі. Івашын.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)