слаць², сцялю́, сце́леш, сце́ле; сцялі́; сла́ны; незак., што.
1. Укладваючы, раскладваць па паверхні.
С. пасцілку на канапу.
С. пасцель (рыхтуючы да сну). Мякка сцеле, ды мулка спаць (прыказка пра таго, хто добразычлівы толькі на словах). С. каноплі.
2. Рабіць, укладваючы шчыльна састаўныя часткі чаго-н. (дошкі, пліткі, брусы і пад.).
С. падлогу.
С. паркет.
|| зак. пасла́ць, -сцялю́, -сце́леш, -сце́ле; пасцялі́; -сла́ны і насла́ць, -сцялю́, -сце́леш, -сце́ле; насцялі́; -сла́ны; наз. насціла́нне, -я, н. і насці́л, -у, м.
|| наз. сла́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
схапі́цца, схаплю́ся, схо́пішся, схо́піцца; зак.
1. гл. хапацца.
2. Уступіць у бой, барацьбу, спрэчку.
С. з ворагам.
Зноў схапіліся юнакі дужацца.
3. Раптам успомніць пра што-н.; спахапіцца (разм.).
Схапілася пад вечар, ды позна ўжо.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Заняцца полымем.
Пуня схапілася полымем.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца цвёрдым, застыць (спец.).
Бетон схапіўся даволі хутка.
◊
Схапіцца за галаву (разм.) — прыйсці ў адчай, жахнуцца.
|| незак. схо́плівацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
бутэ́лечка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Памянш. да бутэлька; маленькая бутэлька; пляшачка. — Вось вы, таварыш начальнік, — сказаў.. [Мякіш], — гаворыце: горача. А каб яно, пане браце, у цяньку, ды з вудачкай, ды ўзяць бутэлечку з сабой... Брыль. [Віктар:] — Трэба ж было не здагадацца купіць бутэлечку чарніла. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абры́дзець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; пр. абрыдзеў, ‑дзела і абрыд, ‑ла, зак.
Надакучыць, апрыкраць; прыесціся. Ды так ужо казёл абрыдзеў сабаку сваім прыставаннем, што Жук аднойчы не стрываў ды хваць яго з будкі за бараду! Брыль. Лабановічу ўрэшце абрыдла гэта п’яная гульня і гэта гразь распушчанага языка. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зме́еў, змеева.
Нар.-паэт. Які належыць змею. Тым часам змеевы служкі — цівуны ды гайдукі — самі панамі парабіліся. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вастраве́рхі, ‑ая, ‑ае.
З вострым верхам. За агароджай цясніліся высокія, густалістыя векавыя ліпы, бярозы ды вастраверхія елкі. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
правалэ́ндаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Тое, што і правалэндацца. Думае [Мядзведзіч], смуткуе ды ўздыхае, — Правалэндаў многа летніх дзён. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прасвяці́цца, ‑свячуся, ‑свецішся, ‑свеціцца; зак.
Разм. Падвергнуцца прасвечванню. Ты, кажу, схадзі да доктара ды на рэнтгене прасвяціся. Скрыпка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пры́ткасць, ‑і, ж.
Уласцівасць прыткага. А вот ужо на весялосць ды прыткасць у скоках не было .. [Лукер’і] роўніцы. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таўка́чыкі, ‑аў; адз. няма.
Абл. Хвошч. Варвара Бярозка перапыніла Насцю: — Мы самі галоўкі канюшыны ды таўкачыкі збіраем. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)