ра́жка, ‑і, ДМ ‑жцы; Р мн. ‑жак; ж.
Драўляная пасудзіна ў выглядзе цэбрыка з ручкай, прызначаная для розных гаспадарчыя патрэб (зліваць ваду, даваць корм жывёле). [Леначка] спаласнула ў ражцы рукі і на цыпках .. абыйшла Антона Васільевіча. Паслядовіч. — Хто гэта парсюку ўчора мяшаў? — буркнула старая, глянуўшы ў ражку, у якой на дне было са жменьку .. свіной яды. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
са́дніць, ‑ніць; незак.
Разм. Шчымець, даваць пякучы боль (у выніку ранення, раздражнення скуры, апёку і пад.). Міколку, аднак, было не да смеху, бо.. вельмі садніла параненая шчака. Лынькоў. Нарэшце такі боль пачаў праходзіць, хоць яшчэ і садніла спаленая кіслатой дзясна. Чарнышэвіч. // перан. Пра душэўныя пакуты. Нешта садніла сэрца ў Ганны, настрой дурны навяваўся на яе. Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сы́рамятны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да сырамяці; з’яўляецца сырамяццю. Цяпер бубен стаяў за засланкаю — падсыхаў, бо яго сырамятная скура вельмі хутка пацела ў духаце і пачынала даваць такія гукі, нібы хто гасіў качалкаю па кажусе. Кулакоўскі. // Зроблены з сырамяці. Сырамятная пуга. □ Вайтовіч адпусціў трошкі вальней сырамятныя лейцы. Пальчэўскі. // Які мае адносіны да вырабу сырамяці. Сырамятны цэх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
характарызава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго-што.
1. Даць (даваць) характарыстыку каму‑, чаму‑н., вызначыць (вызначаць) адметныя рысы, асаблівасці каго‑, чаго‑н. [Намеснік дырэктара:] — Мне цябе характарызавалі з самага лепшага боку. Грамовіч. — Яна ў цябе, як ведзьма, — характарызаваў Рыгор Петрусю яго гаспадыню. Гартны.
2. Выявіць (выяўляць) адметную рысу, асаблівасць каго‑, чаго‑н. Нашу [беларускую] раннюю прозу.. характарызуе глыбокая дэмакратычнасць. Пшыркоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цкава́ць, цкую, цкуеш, цкуе; цкуём, цкуяце; незак., каго-што і без дап.
1. Напускаць сабак на каго‑н.; нацкоўваць. Папацёмку нельга было разглядзець, хто ў акне, толькі чуваць было, як нехта цкаваў: — Кусі, Мурза, кусі, кусі! Крапіва. Нас коньмі тапталі, цкавалі сабакамі, Жалезам выпальвалі сонца з павек. Лужанін.
2. перан. Не даваць спакою, мучыць нападкамі, праследаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шарсці́ць, ‑ршчу, ‑рсціш, ‑рсціць; незак., каго.
Разм. Прабіраць, даваць наганяй. [Анікей] не баяўся выступіць хоць супраць усяе вёскі, і калі ў час прамовы на яго ззаду гыркалі, падколвалі кепікамі, ён паварочваўся тварам да сходу і шарсціў усіх па парадку. Навуменка. [Паромшчык:] — Малады [старшыня] дужа... У раёне хваляць, у вобласць штомесяц клічуць, от і трэба шарсціць, каб не думаў, што ўсё зрабіў. Парахневіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
до́пінг
(англ. doping, ад dope = даваць наркотыкі)
сродкі, якія штучна ўзбадзёрваюць арганізм, стымулююць на кароткі час фізічную і нервовую дзейнасць; выкарыстоўваюцца ў ветэрынарыі, а часам і ў спорце, што забаронена міжнароднымі спартыўнымі арганізацыямі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
лю́стра¹, -а, мн. -ы, -аў, н.
1. Адшліфаваная паверхня (шкла, металу), здольная даваць адбіткі тых прадметаў, якія знаходзяцца перад ёю, а таксама спецыяльна зроблены прадмет з такой паверхняй.
Стаяць перад люстрам.
2. перан. Спакойная, гладкая паверхня вады.
Л. возера.
3. перан. Аб тым, што з’яўляецца адлюстраваннем якіх-н. з’яў, працэсаў і пад.
Паэзія — л. жыцця.
|| прым. люстра́ны, -ая, -ае і люстраны́, -а́я, -о́е.
Люстраная фабрыка.
Люстраная вытворчасць.
Л. карп (карп з рэдкай блішчастай луской); наз. люстра́насць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
спуск, -а і -у, мн. -і, -аў, м.
1. -у, гл. спусціцца, спусціць.
2. -а. Месца, па якім спускаюцца ўніз.
Круты с.
3. -а. Прыстасаванне, якое прыводзіць у рух курок пры выстрале.
Націснуць на с.
4. -а. Шлюз у млыне для прапускання вады.
5. -а. Доўгі сталярны рубанак.
6. -а. Прагал у верхняй частцы старонкі перад пачаткам раздзела кнігі (спец.).
◊
Не даваць спуску каму (разм.) — не рабіць патурання каму-н., а строга патрабаваць.
|| прым. спускавы́, -а́я, -о́е (да 3 знач.).
С. механізм.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шкадава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; незак.
1. каго (што). Адчуваць жаль, спагаду да каго-н.
Ш. бежанцаў.
2. каго-што і чаго. Берагчы, ашчаджаць, скупіцца, не даваць.
Людзі не шкадавалі жыцця для абароны айчыны.
Ш. грошы або грошай.
3. аб чым і з дадан. Смуткаваць, бедаваць з прычыны чаго-н.
Ш. аб зробленых памылках.
Шкадую, што не пайшоў у тэатр.
4. з інф. Не адважвацца што-н. зрабіць.
Я шкадую зразаць гэта дрэва.
|| зак. пашкадава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)