цэ́лы дзе́нь ~сі́ў кні́гу і вярну́ў наза́д — це́лый день проноси́л кни́гу и возврати́л наза́д;
пяць гадо́ў ~сі́ў паліто́ — пять лет проноси́л пальто́;
п. падэ́шву наскро́зь — проноси́ть подо́шву наскво́зь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
неандэрта́лец
[ад ням. Neandertal = назва даліны каля Дзюсельдорфа (Германія), дзе ў 1856 г. былі ўпершыню знойдзены выкапнёвыя рэшткі гэтага чалавека]
від выкапнёвага чалавека, які жыў 200—35 тысяч гадоў таму назад у Еўропе, Азіі і Афрыцы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
БУКІНІСТЫ́ЧНАЯ КНІ́ГА,
друкаванае ці рукапіснае выданне, якое паступіла ў паўторнае абыходжанне. У сучасным кнігагандлі ў букіністычны ўключаюць гандаль антыкварнымі (выдадзеныя ў перыяд з пач. кнігадрукавання да 1850), букіністычнымі (з 1851 да 1960) і кнігамі апошніх гадоў выдання (з 1961).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Арнау́тка ’гатунак пшаніцы, Triticum durum’. Рус.арнау́тка, укр.арнау́тка, арнаву́тка ’тс’, польск.arnautka ’тс’, ’грэчка’, рус.grâu arnăút ’тс’, тур.arnaut darisi ’гатунак проса’. Беларускае з рускай; у рускай з турэцкай ці ўкраінскай (< малд. < тур. — Краўчук, ВЯ, 1968, 4, 122 па Раговічу (1873)). Першаснае значэнне слова арнаут ’албанец’ (< тур.arna(v)ut < грэч.ἀρναβίτης < ἀρβανίτης), адкуль ’албанскі гатунак збожжа’. У рускіх гаворках захоўваецца і арнау́т ’басурман’. У Мінску (канец 1960‑х гадоў) нейкі час бытавала назва хлеба арнау́т (кіеўскі арнаут) < укр.арнаут. Фасмер, 1, 88.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пералог ’луг сярод поля ці сярод лесу’ (Шат.), ’аблога’ (Нар. Гом.), ’ялавіна’ (не сеіць год ці два) (стаўб., Сл. ПЗБ). Укр.перелі́г ’некалькі гадоў неапрацоўваемая зямля’, рус.перело́г ’парослая травой ці лесам зямля’, ’незаараная палоска раллі’, польск.przełóg, чэш.příloh, славац.prieloh, славен.prélog, prẹ́log, серб.-харв.prijȅlog, макед.прелог, балг.пре́лог. Прасл.*per‑logъ; да пера- і ляжа́ць (гл.), бо зямля “пералежвае” (Лекс. Палесся, 42); Банькоўскі (2, 861) мяркуе, што зыходнае значэнне ў польск.przełożyć ’пераўтварыць пашу ў раллю’; параўн. адло́г ’пакінутая (“адложаная”) зямля’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
джаз-ро́к
(англ. jazz-rock, ад jazz = джаз + rock = рок)
адзін з напрамкаў джаза, які вылучыўся ў канцы 1960-х гадоў у выніку спалучэння некаторых форм сучаснага джаза і джазавых аранжыровак рокавай рытмікі і інструментоўкі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
secular
[ˈsekjələr]1.
adj.
1) сьве́цкі, нерэлігі́йны
secular music — сьве́цкая му́зыка
a secular education — сьве́цкая адука́цыя
2) стогадо́вы, які́ быва́е раз на 100 гадо́ў, векавы́
3) векаве́чны
2.
n.
сьве́цкі сьвята́р (не мана́х)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
паша́на, ‑ы, ж.
Павага, якая аказваецца каму‑н. грамадствам, людзьмі. У тоне Сцепкавага адказу была мяккасць і пашана да стрэлачніка, што таму вельмі спадабалася.Колас.Пра старажылаў гавораць з любоўю: той пражыў тут пятнаццаць гадоў, той дваццаць, а той дваццаць пяць — такому чэсць, хвала і пашана.Скрыган.
•••
(Не) у пашане (быць) — (не) карыстацца павагай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рамані́стыка1, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж., зб.
Сукупнасць твораў, напісаных у жанры рамана (пэўнага пісьменніка, краіны, перыяду і пад.). Дзесяць гадоў назад працай А. Адамовіча «Беларускі раман» быў пакладзены пачатак грунтоўнаму вывучэнню беларускай раманістыкі.«Полымя».
рамані́стыка2, ‑і, ДМ ‑стыцы, ж.
Сукупнасць навук, якія вывучаюць мовы і культуру раманскіх народаў; раманская філалогія.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Анта́нта
(фр. entante = літар. згода)
блок Вялікабрытаніі, Францыі, Расіі, які склаўся ў 1904—1907 гг. у процівагу Германіі і яе саюзнікам, а ў ходзе першай сусветнай вайны папоўніўся ЗША і Японіяй; распаўся ў пач. 20-х гадоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)