Verbum

анлайнавы слоўнік

сту́пацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Стаміцца, многа тупаючы. — А я што, — заскрыпела .. [старая], — камень? Мне мора трэба? Ты вось ляжы, як пан, а я табе ўсюды спраўлюся. Скулу! Ступаліся ногі за ўсім... Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трайня́, ‑і, ж.

Падоўжны брус у калёсах, які злучае пярэднюю вось з задняй. Тут быў Базыль, Антось Тацянін, Карусь Дзівак (ён між парканін Схаваў трайню, рагач, дзве восі, Тайком узяўшы ад Антося). Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фібралі́т, ‑у, М ‑ліце, м.

Спец. Будаўнічы матэрыял у форме прасаваных пліт з раслінных валокнаў, драўляных стружак, касіры, звязаных звычайна цэментам. — Дык вось які ён, фібраліт, — гаварыў Фамін, разглядаючы шэрыя цэментаваныя пліты. «Звязда».

[Ад лац. fibra — валакно і грэч. líthos — камень.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хто-ко́лечы, каго-колечы і пад. (гл. хто), займ. неазначальны.

Абл. Хто-небудзь. [Андрэй:] — А вось разгледжуся трохі, прыслухаюся. З кім-колечы параюся, як яно, дзе і што — можа, што-небудзь і надарыцца. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АПЕРА́ТАРЫ ў квантавай механіцы, матэматычныя аперацыі, якія выконваюцца над хвалевай функцыяй, што апісвае стан сістэмы. Служаць для супастаўлення з зададзенай хвалевай функцыяй (вектарам стану) ψ інш. функцыі $ψ′ : ψ′ = L̂ ψ$ , дзе L̂ — аператар, якому адпавядае фіз. велічыня L. Напр., аператар множання $x̂ ψ = x$ , дзе x̂ — аператар каардынаты; дыферэнцавання ${P̂}_{x} ψ = - ih \frac{\partial ψ}{\partial x}$ , дзе P̂_x — аператар праекцыі імпульсу на вось х. Над аператарам можна выконваць алг. дзеянні, напр., здабытак $L̂ = {L̂}_{1} {L̂}_{2}$ азначае, што ${L̂}_{ψ} = ψ″$ , калі ${L̂}_{1} ψ = ψ′$ і ${L̂}_{2} tp′ = ψ″$ . Яўны выгляд аператара вызначаецца ўласцівасцямі пераўтварэнняў той сіметрыі, з якой звязана матэм. фармулёўка адпаведнага закону захавання (гл. Нётэр тэарэма). Уласцівасці аператара L̂ вызначаюцца ўраўненнем $L̂ ψ = {L̂}_{n} ψ_{n}$ ; яго рашэнні ψ_n (уласныя функцыі) апісваюць квантавыя станы, у якіх фіз. велічыня L прымае значэнні L_n(уласныя значэнні аператара). Набор такіх значэнняў (спектр) выяўляе ўсе значэнні фіз. велічыні L, якія можна вызначыць эксперыментальна, бывае неперарыўным (напр., аператар каардынат, імпульсу), дыскрэтным (аператар праекцыі моманту імпульсу на каардынатную вось) і змешаным (аператар энергіі ў залежнасці ад характару сіл, што дзейнічаюць у сістэме; дыскрэтныя ўласныя значэнні аператара наз. ўзроўнямі энергіі). У квантавай механіцы карыстаюцца пераважна лінейнымі аператарамі і эрмітавымі аператарамі.

А.А.Богуш.

т. 1, с. 423

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

вы́знаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і з дадан. сказам.

Разм.

1. Тое, што і выведаць (у 1 знач.).

2. Тое, што і спазнаць. Вызнаць тайны акіяна — Вось імкненне іх [вучоных] і план. А. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

азія́цкі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да Азіі, азіятаў. Ніхто не ведае, што .. [Наталя] ляжыць вось у гэтай белай палаце, у гэтым далёкім азіяцкім гарадку. Скрыган.

2. Уст. пагард. Грубы, жорсткі, некультурны. Азіяцкія адносіны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

а́йсберг, ‑а, м.

Плывучая ледзяная гара, абломак ледавіка. І вось ужо адкрытая прастора, Там-сям, як лебедзь, айсберг праплыве. Звонак. Праз чорныя ночы, між айсбергаў хмурых Плылі яны [караблі] ў далі ў ліхія марозы. Броўка.

[Англ. iceberg з сканд.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абжо́ра, ‑ы, м. і ж.

Разм. Той, хто любіць многа есці; прагны да яды. Сярод.. [рыбак], свецячы белым распухлым жыватом, плаваў і сам абжора — шчупак. Аляхновіч. [Ярохін:] — А вось гэты тлусты пан, відаць, вялікі абжора. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падмя́ць, падамну, падамнеш, падамне; падамнём, падамняце; зак., каго-што.

Наваліўшыся, падабраць пад сябе, прыціснуць, прыдушыць. Вось.. [камбайн] урэзаўся ў густую жытнюю сцяну, паваліў, падмяў яе пад сябе. Васілевіч. Натоўп разагналі. Некалькі чалавек падмялі коньмі. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)