БАКШТА́Г

(галанд. bakstag),

1) курс паруснага судна пры спадарожна-бакавым ветры, калі вугал паміж падоўжнай воссю судна і лініяй напрамку ветру большы за 90° і меншы за 180°.

2) Снасць, трос для мацавання суднавых мачтаў, дымавых трубаў і інш.

т. 2, с. 235

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БАРАТРА́ЎМА

(ад бара... + траўма),

пашкоджанне органа слыху, лёгкіх, прыдатачных пазухаў носа, кішэчніка пры рэзкім перападзе атм. ціску. Найчасцей бывае ў лётчыкаў, парашутыстаў, вадалазаў, падводнікаў. Здараюцца баратраўмы ў артылерыстаў і масавыя баратраўмы ў людзей, што пацярпелі ад ядз. Выбуху.

т. 2, с. 300

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БАХРУ́ШЫН Аляксей Аляксандравіч

(31.1.1865, Масква — 7.6.1929),

рускі тэатр. дзеяч. На аснове сабраных ім матэрыялаў па гісторыі рус. т-ра ў 1894 стварыў музей (гл. Тэатральны музей імя Бахрушына). З 1918 старшыня музейна-архіўнай секцыі пры Тэатр. аддзеле Наркамасветы РСФСР.

т. 2, с. 358

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АДЫТЫ́ЎНАСЦЬ

(ад лац. additivus які прыбаўляецца),

уласцівасць велічыні, значэнне якой адпаведнае цэламу аб’екту, роўна суме значэнняў велічыняў, адпаведных яго часткам, пры адвольнай разбіўцы аб’екта на часткі. Напр., адытыўнасць аб’ёму азначае, што аб’ём цэлага цела роўны суме аб’ёмаў яго частак.

т. 1, с. 143

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АЛЬШО́ЎКА,

рака на У Беларусі, у Хоцімскім р-не Магілёўскай вобл. і Расіі (Смаленская вобл.), левы прыток Беседзі (бас. Дняпра). Даўж. 28 км (у межах Беларусі каля 14 км). Пл. вадазбору 164 км². Пры ўпадзенні ў Беседзь г.п. Хоцімск.

т. 1, с. 289

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГЕКСОЗАФАСФА́ТЫ,

складаныя эфіры, утвораныя гексозамі і адным або двума астаткамі фосфарнай к-ты (гексозамонафасфаты і гексозадыфасфаты); прамежкавыя прадукты гліколізу. Значныя прамежкавыя рэчывы вугляводнага абмену жывёл, раслін і мікраарганізмаў. Утвараюцца пры фасфарыліраванні гексозаў, пераважна за кошт энергіі адэназінтрыфосфарнай к-ты.

т. 5, с. 138

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГРА́ДУС РЭАМЮ́РА,

адзінка тэмпературы. Абазначаюцца °R. Апорныя тэмпературныя (рэперныя) пункты: т-ра плаўлення лёду (0 °R) і т-ра кіпення вады пры нармальным атм. ціску (80 °R). Прапанаваны франц. вучоным Р.А.Рэамюрам у 1730. Гл. таксама Градус, Тэмпературныя шкалы.

т. 5, с. 386

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГРЫМУ́ЧЫ ГАЗ,

сумесь 2 аб’ёмаў вадароду і 1 аб’ёму кіслароду. Пры падпальванні ўзрываецца, у прысутнасці губчатай плаціны гарыць: 2H2 + O2 = 2H2O + 572 кДж. Вадародна-кіслароднае полымя (т-ра да 2800 °C) выкарыстоўваюць для газавай зваркі і рэзкі металаў.

т. 5, с. 481

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

збі́цца сов., в разн. знач. сби́ться; (о шерсти — ещё) сваля́ться;

павя́зка збі́лася — повя́зка сби́лась;

абца́сы збі́ліся — каблуки́ сби́лись;

з. з даро́гі — сби́ться с доро́ги;

з. пры падлі́ку — сби́ться при подсчёте;

во́ўна збі́лася ў ля́мец — шерсть сби́лась (сваля́лась) в во́йлок;

аве́чкі збі́ліся ў ку́чу — о́вцы сби́лись в ку́чу;

ма́сла збі́лася — ма́сло сби́лось;

◊ з. з пра́вільнай даро́гі — сби́ться с пра́вильного пути́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дрэ́нны плохо́й, скве́рный, дрянно́й, худо́й, дурно́й;

~ннае надво́р’е — плоха́я (скве́рная) пого́да;

д. матэрыя́л — плохо́й (дрянно́й) материа́л;

~нная сла́ва — худа́я (дурна́я) сла́ва;

◊ ~нныя спра́вы — пло́хи дела́;

~нныя схі́льнасці — дурны́е накло́нности;

~нныя жа́рты — шу́тки пло́хи;

пайсці́ па ~ннай (няпра́вільнай) даро́зе — пойти́ по плохо́му (непра́вильному) пути́;

рабі́ць вясёлую мі́ну пры ~ннай гульні́ — погов. де́лать весёлую ми́ну при плохо́й игре́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)