ячэ́йка, -і, ДМ -йцы, мн. -і, ячэ́ек, ж.
1. Паглыбленне, дзірачка і пад. (у цэлай сістэме падобных).
Ячэйка сотаў.
2. Невялікая арганізацыйная група, дробная адзінка, якая ўваходзіць у склад якога-н. аб’яднання або грамадскай арганізацыі.
Сям’я — пярвічная я. грамадства.
Падпольная я.
3. Невялікі акоп для аднаго стралка (спец.).
Агнявая я.
|| прым. ячэ́йкавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Пага́рда ’ганарлівыя адносіны да каго-н., ганарыстасць’ (ТСБМ, Яруш.), паго́рда ’тс’ (Гарэц.). З польск. pogarda ’тс’; пагорда пад уплывам горды.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Папу́ха ’почкі на дрэвах, бутоны кветак’ (ТС), папушынка ’почка’ (Шат.). Не зусім ясна. Відаць, з пупышка ’почка’ пад уплывам папуша.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Папярхну́цца ’на момант задыхнуцца пры пападанні ў дыхальнае горла чаго-небудзь (часцінак ежы, вады і пад.)’ (ТСБМ, Грыг.). Гл. пе́рхаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паспасі́баваць ’падзякаваць’ (брасл., в.-дзв., Сл. ПЗБ), паспасібкываць ’тс’ (Бяльк.). Ад рус. спасибо ’дзякуй’ пад уплывам бел. падзякаваць < дзякаваць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мойкаўшчына ’мокрае месца, гразь (на дарозе)’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Рэгіянальнае (магчыма, аказіянальнае) утварэнне ад ⁺мокраўшчына пад уплывам мойка < мыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Морзы ’твар, нос і губы’ (Нас.). Балтызм. Параўн. літ. mùrza ’рот’, ’твар’. Карэннае ‑о‑ пад уплывам семантычна блізкай лексемы морда.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Навазёкацца ’наваждацца, набрацца клопату з чым-н.’ (Нас.). Да дазіцца ’важдацца’ з экспрэсіўнай суфіксацыяй, параўн. мазюкаць (ад мизаць) і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Навурзня́ ’непаваротлівы пузаты чалавек’ (полац., Нар. лекс.). Відаць, ад наву́рзацца ’наесціся многа, насёрбацца’ з экспрэсіўнай суфіксацыяй, параўн. мазгаўня і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нацу́біць ’накласці многа’ (Жд. 2). Да цубіць ’біць, лупцаваць’ паводле распаўсюджанай мадэлі біць — набіць ’адлупцаваць’ і ’накласці многа’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)