інструкты́ўны

(фр. instructif, ад лац. instruere = настаўляць)

1) які змяшчае ў сабе кіроўныя ўказанні, інструкцыі 1 (напр. і-ая размова);

2) які дае станоўчы вынік, выніковы (напр. і-ая праца).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Пло́тнік ’цясляр’ (Яруш., Сл. ПЗБ, ТС, Бяльк.; дзятл., Сл. МГ), ’дойлід’ (Бяльк.), ’калеснік’ (горац., чач., ЛА, 2; полац., леп., рэч., ЛА, 3), плотніцтва ’цяслярства’ (дзятл., Сл. ПЗБ), плотніства ’праца плотніка’ (Юрч. СНЛ), пло́тнікаваць ’займацца, цяслярствам’ (ТС). Рус. пло́тник ’цясляр’, стараж.-рус. плотникъ ’тс’ (з 1016 г.). Бел.-рус. ізалекса. Да плот (гл.). Першапачаткова абазначала ’той, хто робіць (пляце, ставіць) агароджу’, пазней — ’цясляр, які будуе сцены горада’ > ’які будуе сцены дома, будынкаў’ (Фасмер, 3, 285).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сморг ‘летні час, гарачая пара’ (Нас.), ‘пільная праца’ (Бяльк.), сморк ‘гарачая летняя пара’ (Бяльк.). Няясна. Магчыма, да смо́ргаць, смарга́ць ‘тузаць, торгаць, шморгаць’, адсюль ‘тое, што непакоіць, прымушае спяшацца’. Параўн. таксама ст.-бел. сморкъ (сморщъ) ‘хмара, смерч’ (Ст.-бел. лексікон), якое збліжаецца з морак ‘змрок’ і далей з марока ‘клопаты, цяжар; нешта заблытанае’ (гл.), чэш. smršt ‘віхор’ і ўсх.-слав. сморч ‘дождж, віхура’. Апошняе Брукнер (503) параўноўвае з рус.-ц.-слав. смркати ‘уцягваць, усмоктваць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ручно́й

1. в разн. знач. ручны́;

ручны́е часы́ ручны́ гадзі́ннік;

ручна́я рабо́та ручна́я рабо́та (пра́ца);

ручна́я прода́жа ручны́ про́даж;

2. (о животных) сво́йскі, прыру́чаны; ручны́;

ручно́й со́кол ручны́ со́кал.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

slave​1 [sleɪv] n.

1. раб; рабы́ня; няво́льнік; няво́льніца;

slave labour падняво́льная пра́ца

2. (of/to) ахвя́ра, раб (ідэй, чужой волі і да т.п.);

She’s a slave to fashion. Яна па-рабску пераймае моду.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

treatment [ˈtri:tmənt] n.

1. (for) лячэ́нне;

treatment for cancer курс лячэ́ння ад ра́ку;

be under treatment лячы́цца

2. адно́сіны, абыхо́джанне;

hard treatment жо́рсткія адно́сіны

3. тракто́ўка, разуме́нне

4. апрацо́ўка;

edito rial treatment рэда́ктарская пра́ца

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

вытво́рчасць, -і, ж.

1. Грамадскі працэс стварэння матэрыяльных даброт, які ахоплівае як прадукцыйныя сілы грамадства, так і вытворчыя адносіны людзей.

Таварная в.

2. Выраб, выпрацоўка, стварэнне якой-н. прадукцыі.

В. сталі.

Фабрычная в.

3. Галіна, від народнай гаспадаркі.

Прамысловая, сельскагаспадарчая в.

4. Праца па непасрэдным вырабе прадукцыі.

Працаваць на вытворчасці.

Вучыцца без адрыву ад вытворчасці.

○

Сродкі вытворчасці — сукупнасць прадметаў і сродкаў працы: зямля, лясы, вада, нетры, сыравіна, прылады вытворчасці, вытворчыя будынкі, сродкі зносін і сувязі і пад.

|| прым. вытво́рчы, -ая, -ае.

В. план.

В. працэс.

Вытворчая брыгада.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

fruitful

[ˈfru:tfəl]

adj.

1) урадлі́вы, ураджа́йны (дрэ́ва і гле́ба)

2) пло́дны; пладаві́ты (ро́зум)

3) жыватво́рчы

fruitful showers — жыватво́рчыя дажджы́

4) плённы (пра́ца); кары́сны; выго́дны; прыбытко́вы

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ГІ́БАН (Gibbon) Эдуард

(8.5.1737, Патні, цяпер у межах Лондана — 16.1.1794),

англійскі гісторык. Асн. праца — «Гісторыя заняпаду і разбурэння Рымскай імперыі» (Т. 1—6, 1776—88). Заснавана на дэталёвым вывучэнні крыніц, змяшчае паліт. гісторыю Рым. імперыі і Візантыі з канца 2 ст. да 1453 (падзенне Канстанцінопаля) з экскурсамі ў гісторыю зах.-еўрап. сярэдневякоўя і Расіі. У яго творах знайшлі адлюстраванне ідэі асветніцкай філасофіі 18 ст.

т. 5, с. 213

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

навасёл, ‑а, м.

1. Той, хто пасяліўся ў новым доме або ў новай кватэры. Скора новы дом і засялілі. Я нават і не заўважыла, калі пераехалі навасёлы. Арабей.

2. Той, хто нядаўна пасяліўся на новым месцы, прыехаўшы аднекуль здалёк. Палатка і рамантычны быт, праца ў адным катлаване здружылі ўсіх першых навасёлаў. Грахоўскі. Ля кастра пелі песню пра цалінных навасёлаў. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)