Verbum

запалане́ць, -ланю́, -ло́ніш, -ло́ніць; -ло́нены; зак.

1. каго-што. Узяць у палон; скарыць, пазбавіць незалежнасці.

З. народ.

З. сэрца дзяўчыны (перан.).

2. што. Заняць, запоўніць сабой якую-н. прастору.

Натоўп запаланіў увесь двор.

Трывога запаланіла ўсё нутро (перан.).

|| незак. запаланя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

вужа́ка, -і, ДМ -жа́цы, мн. -і, -жа́к, ж.

1. Агульная назва паўзуноў з доўгім гнуткім целам без ног; змяя (разм.).

Віцца вужакай (таксама перан.: падлізвацца, падлашчвацца, дабіваючыся чаго-н.).

2. перан. Пра ліхога, каварнага чалавека.

|| прым. вужа́чы, -ая, -ае.

Вужачая скура.

азары́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ры́цца; зак., чым (высок.).

Ярка асвяціцца.

Лес азарыўся яркім сонцам.

2. перан. Ажывіцца, павесялець.

Твар чалавека азарыўся ўсмешкай.

3. перан. Нечакана праясніцца ад думкі, здагадкі (пра свядомасць, розум).

|| незак. азара́цца, -а́ецца.

|| наз. азарэ́нне, -я, н.

перамагчы́, -магу́, -мо́жаш, -мо́жа; -мажы́; -мо́жаны; зак.

1. перан., каго-што і без дап. Атрымаць перамогу над кім-, чым-н.

П. праціўніка.

П. у баі.

2. перан., што. Тое, што і пераадолець (кніжн.).

П. нястачы.

П. страх.

|| незак. перамага́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

прабудзі́цца, -буджу́ся, -бу́дзішся, -бу́дзіцца; зак.

1. Тое, што і прачнуцца (кніжн.).

П. ад сну.

Прырода прабудзілася (перан.).

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Узнікнуць, з’явіцца (пра пачуцці, жаданні і пад.; высок.).

|| незак. прабуджа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. прабуджэ́нне, -я, н.

наспе́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; зак.

1. Стаць спелым, паспець, напоўніцца чым-н. знутры.

Калоссе наспела.

Нарыў наспеў.

2. перан. Стаць патрэбным, надзённым, непазбежным.

Наспела ідэя аховы прыроды.

3. перан. Надысці, настаць.

Раптам наспелі неадкладныя справы.

|| незак. наспява́ць, -а́е.

не́тры, -аў.

1. Тое, што знаходзіцца, змяшчаецца пад зямной паверхняй.

У нетрах зямлі.

Распрацоўка нетраў.

2. перан. Унутраная прастора, глыбінныя часткі краіны, раёна і пад.

Н.

Палесся.

3. Непраходныя, глухія мясціны.

Лясныя н.

4. перан. Унутраная, глыбінная частка чаго-н.

Н. памяці.

гняздзі́цца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., гняздзіцца; незак.

1. Віць гнёзды, жыць (пра птушак).

Ластаўкі гняздзяцца пад страхой.

2. перан. Мець прытулак, прыстанішча (пра людзей, жывёл).

Г. ў пакойчыку.

3. перан. Моцна трымацца, памнажацца (пра думкі).

У душы гняздзіліся трывожныя думкі.

мана́х, -а, мн. -і, -аў, м.

Член царкоўнай абшчыны, які даў абяцанне весці аскетычны лад жыцця.

Жыць манахам (таксама перан.).

|| ж. мана́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак.

|| прым. мана́скі, -ая, -ае.

М. ўклад жыцця (таксама перан.: суровы, аскетычны). Манаская вопратка.