БАЛДАХІ́Н
(італьян. baldacchino літар. шаўковая тканіна з Багдада),
багаты цырыманіяльны навес над тронам, парадным ложкам і інш. Запазычаны з усх. мастацтва 11 ст. У культавай архітэктуры — пераносны ці стацыянарны навес над алтаром, амбонам, спавядальняй, надмагіллем. Спачатку рабілі з тканіны, потым з дрэва, металу, каменю ў форме купала, вежачкі, эдыкулы, драпіровак на стоечных апорах ці кансольнай падвесцы. У завяршэнні меў скульптуру, султан (плюмаж), аздабляўся пазументам, махрамі, кутасамі і інш. У мастацтве готыкі, рэнесансу, барока, класіцызму меў характэрную стылявую трактоўку (палац у Вілянаве, Польшча). На Беларусі высокімі маст. якасцямі вызначаліся балдахіны над амбонамі касцёлаў у в. Новая Мыш Баранавіцкага р-на, францысканскага ў Пінску, над алтаром капліцы (не збярогся) Каралеўскага палаца ў Гродне і інш.
т. 2, с. 248
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
наздзе́кавацца, ‑куюся, ‑куешся, ‑куецца; зак., з каго-чаго і над кім-чым.
Вельмі абразіць, прынізіць, зняважыць каго‑н. Ніна ведала ўжо, што абмануў яе Лявон, наздзекаваўся над ёю. Галавач. // Фізічна ўздзейнічаць на каго‑н.; пабіць, збіць. [Дзед:] — Паздзекаваліся легіянеры над.. хлопцамі, білі, ажно ніводнай кветачкі цэлай у іх не засталося. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наддо́льны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца над долам (у 1, 2 знач.), над зямлёю. Лясны жаваранак вольны, Снуючыся ў яснай сіні, Песню пеў у жытнім кліне І будзіў прастор наддольны. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нядзе́льны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да нядзелі (у 1 знач.), уласцівы ёй. Нядзельны дзень. Нядзельны ранак. □ Нядзельны настрой лунаў над дваром, над будынкамі горада. Гартны.
•••
Нядзельныя школы гл. школа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апекава́цца, апякуюся, апякуешся, апякуецца; незак.
1. над кім-чым. Клапаціцца пра каго‑, што‑н., накіроўваць дзеянні, ахоўваць чые‑н. інтарэсы. Крушынскі апекаваўся над сваімі рабочымі. Бядуля.
2. Зал. да апекаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лістапа́даўскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да лістапада (у 1 знач.). Над вёскай, над сялом апускаецца ціхі лістападаўскі вечар, залоцячы прамёрзлыя шыбы акон. Лынькоў. // Які адбываецца ў лістападзе. Лістападаўскія падзеі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шэ́фстваваць, ‑твую, ‑твуеш, ‑твуе; незак.
Ажыццяўляць шэфства над кім‑, чым‑н. Над Астапам Вішняй шэфстваваў Янка Купала, які з ім здаўна сябраваў, Яноўскага даручылі Кузьме Чорнаму, а Карнейчука — мне. Рамановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надазёрны, ‑ая, ‑ае.
Размешчаны пры возеры, над возерам. Надазёрная вёска.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надако́нны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца над акном (вокнамі). Надаконная разьба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надлапа́тачны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца над лапаткай, лапаткамі. Надлапатачныя мышцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)