1. Вострая інфекцыйная кішэчная хвароба, якая суправаджаецца рвотай, паносам. // Эпідэмія гэтай хваробы. У вёску ўвалілася халера.
2.Разм.груб. Ужываецца як лаянкавае слова. [Рыгор:] Шпіёна ловім. Мы стаім на сваім месцы, а ён не ідзе, халера.Чорны.[Клаўдзя:] — Прызнаюся, таіла тады думачку ў сабе, што Павел ужо мой будзе, а ён... да цябе [Дуняхі], халеры, прысох.Ракітны.
•••
Адна халера — тое самае, усё роўна.
Да халеры — вельмі многа.
Халера яго (цябе, яе, вас, іх) ведае — тое, што і бог яго (цябе, яе, вас, іх) ведае (гл. бог).
[Лац. choléra.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хао́с, ‑у, м.
1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі — бязмерная прастора, бязмежная першабытная маса, з якой утварылася пасля ўсё існуючае.
2.перан. Беспарадак, неразбярыха. Залп у цэнтры абозу падняў яшчэ большы перапалох і хаос.Колас.На падаконніку — хаос кніг, газет, канспектаў лекцый, на спінцы крэсла — мой гарнітур.Дуброўскі.// Бязладнае змяшэнне чаго‑н., блытаніна. Была.. [сцежка] не дужа прыкметная ў гэтым хаосе скал, але ўсё ж абое [Іван і Джулія] ураз заўважылі яе і прыемна здзівілася.Быкаў.Маладому паэту наогул цяжка было разабрацца ў хаосе групак і школ польскай літаратуры.У. Калеснік.
[Грэч. cháos.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
humble1[ˈhʌmbl]adj.
1. сці́плы; пако́рны; пачці́вы;
a humble follower сці́плы паслядо́ўнік;
in my humble opinion на мой сці́плы по́гляд;
a humble request пако́рная про́сьба
2. ні́зкі па стано́вішчы або́ сацыя́льным ста́тусе;
of humble birth/origins ні́зкага/нязна́тнага пахо́джання;
a humble station in life сці́плае ме́сца ў грама́дстве
3. невялі́кі; про́сты, бе́дны, сці́плы;
a humble house про́сты/бе́дны дом;
a humble income сці́плы/невялі́кі дахо́д
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
nor[nɔ:]conj.
1. ні;
It can’t be done by you nor by me nor by anyone else. Гэта не можаце зрабіць ні вы, ні я, ні хто-небудзь іншы;
neither…nor ні…ні;
Neither my father nor I knew him. Ні мой бацька, ні я не ведалі яго.
2. такса́ма не;
I can’t swim. – Nor can I. Я не ўмею плаваць. – Я таксама не ўмею.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
overflow
[,oʊvərˈfloʊ]1.
v.
1) разьліва́цца, выхо́дзіць зь бераго́ў (пра раку́); перапаўня́ць
2) заліва́ць, затапля́ць
The river overflowed my garden — Рэ́чка затапі́ла мой гаро́д
3) пераліва́цца, цячы́ празь верх
4) не зьмяшча́цца
The crowds overflowed the little parlor — Нато́ўп не зьмяшча́ўся ў мало́й прыёмнай
an overflowing harvest — бага́ты ўраджа́й
an overflowing kindness — празьме́рная ве́тласьць, дабрыня́
2.
n.
1) лі́шак, збы́так -ку m.
2) адту́ліна для выплыва́ньня лі́шку ва́дкасьці
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
zdanie
zdani|e
н.
1. думка; погляд; меркаванне;
moim ~em (według mojego ~a) — на маю думку; на мой погляд;
być ~a, źe ... — лічыць, што...;
2.грам. сказ;
~e pojedyncze — просты сказ;
~e złożone — складаны сказ;
~e poboczne — пабочны сказ
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
АРЛО́Ў Уладзімір Аляксеевіч
(н. 25.8.1953, г. Полацк),
бел. пісьменнік. Скончыў БДУ (1975). З 1988 у выд-ве «Мастацкая літаратура». З 1989 віцэ-прэзідэнт Бел. ПЭН-клуба. Друкуецца з 1976. Дэбютаваў вершамі. У прозе распрацоўвае гіст. тэматыку: «Добры дзень, мая Шыпшына» (1986, Прэмія Ленінскага камсамола Беларусі 1986), «Дзень, калі ўпала страла» (1988), «Асветніца з роду Усяслава: Ефрасіння Полацкая» (1989), «Рандэву на манеўрах», «Ефрасіння Полацкая», «Прысуд выканаў невядомы: Ігнат Грынявіцкі» (усе 1992), «Міласць князя Гераніма» (1993), «Пяць мужчын у леснічоўцы», «Таямніцы полацкай гісторыі» (абедзве 1994). Героі яго твораў — патрыёты роднай зямлі, славутыя людзі Беларусі, якія памнажалі яе славу і гонар, не шкадавалі свайго жыцця дзеля шчасця Бацькаўшчыны. Аўтар зб. вершаў у прозе «Там, за дзвярыма» (1991), кн.літ.-публіцыст. артыкулаў і эсэ «Совершенно секретно», або Адзін у трох іпастасях» (1992), «Мой радавод да пятага калена» (1993). Перакладае з рус., укр., фінскай моў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БЯРБЕ́РАВА Ніна Мікалаеўна
(8.8.1901, С.-Пецярбург — 1993),
руская пісьменніца. У 1922 разам з мужам У.Хадасевічам эмігрыравала. Жыла ў Парыжы, літ. супрацоўнік газ. «Последние новости», дзе апублікавала цыкл апавяданняў «Біянкурскія святы» (1928—40). У 1950 пераехала ў ЗША, выкладала рус. мову ў Іельскім і інш. ун-тах; праф. л-ры. Раманы «Апошнія і першыя: раман з эмігранцкага жыцця» (1930), «Валадарка» (1932), «Без канца» (1938) пра лёс салдат і афіцэраў белай гвардыі. Аўтар кніг «Чайкоўскі, гісторыя адзінокага жыцця» (1936, СПб., 1993), «Барадзін» (1938), аўтабіягр. кнігі «Курсіў мой» (на англ. мове, 1969, на рус. мове 1972; 2 выд., т. 1—2, 1988), рамана «Жалезная жанчына» (1981, М., 1991) пра неардынарнае жыццё рус. эмігранткі, даследавання «Людзі і ложы: Рускія масоны XX ст.» (1986). Пісала вершы, крытычныя артыкулы пра творчасць Хадасевіча, У.Набокава, рус.сав. літаратуру.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГО́МЕЛЬСКІ АБЛАСНЫ́ ТЭА́ТР ЛЯ́ЛЕК.
Створаны ў Гомелі ў 1968 з групы лялечнікаў, якая з 1963 працавала пры Гомельскім абл.драм. т-ры. Адкрыўся спектаклем «Снягурчына школа» Г.Ландаў. У спектаклях т-ра выкарыстоўваюцца лялькі розных сістэм (трысцінавыя, пятрушкі, планшэтныя, плоскасныя, маскі); прыём адкрытага валодання лялькай спалучаецца з дзеяннем акцёра ў жывым плане. У рэпертуары т-ра: «Дзед і Жораў» В.Вольскага, «Каб не змаўкаў жаваранак» і «Чортаў скарб» А.Вольскага, «Свецяць зорачкі калядныя» (інсцэніроўка У.Матроса), «Кветка папараці» Г.Каржанеўскай, «Казка пра храбрага салдата» Я.Шварца, «Казка пра цара Салтана» паводле А.Пушкіна, «Чалавек з хвастом» Р.Остэра, «Бука» М.Супоніна, «Запалка-невялічка» Г.Сцяфанава, «Халоднае сэрца» Ю.Каранца, «Здарэнне ў лялечным тэатры» А.Барысавай, «Алі-баба і разбойнікі» У.Маслава, «Калабок» Я.Патрыка, «Я — кураня, ты — кураня» Г.Усач і Я.Чапавецкага, «Аперацыя — ліквідацыя» М.Азава і В.Міхайлоўскага, «Мой тата — воўк» У.Арлова і інш.Гал. рэжысёры: В.Чарняеў (1968—85), У.Матрос (з 1986), гал. мастакі: А.Чабатароў (1968—78), Н.Баяндзіна (з 1980).