даміна́т

(лац. dominatus = панаванне, адзінаўладдзе)

неабмежаваная рабаўладальніцкая манархія, якая ўстанавілася ў Рымскай імперыі ў канцы 3 ст.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

крах

(ням. Krach)

1) банкруцтва, разарэнне (напр. біржавы к.);

2) перан. поўны правал, няўдача (напр. к. імперыі).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ГОГЕНШТА́ЎФЕНЫ

(Hohenstaufen),

дынастыя германскіх каралёў і імператараў «Свяшчэннай Рымскай імперыі» ў 1138—1254. Гл. Штаўфены.

т. 5, с. 320

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

лімітро́фы

(лац. limithropus = прыгранічны, ад лац. limes = мяжа, граніца + гр. trophos = які жывіць)

1) прыгранічныя вобласці Рымскай імперыі, якія павінны былі ўтрымліваць войскі, што стаялі на мяжы;

2) дзяржавы, якія ўтварыліся на заходніх ускраінах былой Расійскай імперыі пасля 1917 г. (Літва, Латвія, Эстонія, Фінляндыя).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

го́мруль

(англ. Home Rule = самакіраванне)

праграма аўтаноміі Ірландыі ў сістэме Брытанскай імперыі, высунутая ў 70-я гады 19 ст.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ГАРАДАВЫ́,

ніжэйшы чын гар. паліцэйскай варты ў Рас. імперыі ў 1862—1917. Служыў па вольным найме.

т. 5, с. 38

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

кантані́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Салдацкі сын, які з дня нараджэння лічыўся за ваенным ведамствам і рыхтаваўся да ваеннай службы ў асобай ніжэйшай ваеннай школе (у Расіі першай палавіны 19 ст.). Буланцоў паводзіў з кантаністаў, з парыяў, вучаных на медныя грошы, з тых, ніжэй за каго на ўсіх абшарах Расійскай імперыі былі толькі вайсковыя пасяленцы ды яшчэ паншчынныя мужыкі ў вельмі дрэнных паноў. Караткевіч.

[Ад ням. Kantonist — навабранец.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

манда́т, ‑а, М ‑даце, м.

1. Дакумент, які пацвярджае тыя або іншыя правы і паўнамоцтвы прад’яўніка. Дэпутацкі мандат. □ [Мілоўскі] заявіў, што ён хоча быць у ліку мабілізаваных [на харчразвёрстку], на што і атрымаў згоду. Як нарада скончылася, Мілоўскі ўзяў мандат і пайшоў дадому. Галавач.

2. Права кіраваць былой калоніяй Германіі або некаторай часткай тэрыторыі былой Асманскай імперыі, якое давалася Лігай нацый пасля першай сусветнай вайны краінам-пераможцам.

[Лац. mandatum — даручэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прэфекту́ра

(лац. praefectura)

1) адміністрацыйная адзінка ў старажытнарымскай імперыі;

2) адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў некаторых краінах, напр. у Японіі;

3) орган кіравання адміністрацыйна-тэрытарыяльнымі адзінкамі ў некаторых краінах, напр. у Францыі, на чале з прэфектам.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

о́підум

(лац. oppidum)

1) кельцкая крэпасць, якая мела каменныя сцены і прамавугольную форму;

2) часовы горад-крэпасць перыяду Рымскай імперыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)