грэ́жа

(фр. grège, ад іт. greggio = неапрацаваны, сыры)

шоўк-сырэц з нітак, разматаных з коканаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Са́ржа ’тканіна для падкладкі з дыяганальным перапляценнем нітак’ (ТСБМ). Праз рус. са́ржа ’тс’ (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 79) з франц. sarge або італ. sargia ад лац. sērica ’шоўк’, гл. Міклашыч, 288; Праабражэнскі, 2, 253; Фасмер, 3, 562.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Віскоза ’клейкае цэлюлознае рэчыва, з якога вырабляецца штучны шоўк’ (БРС, КТС). Паходзіць, паводле Крукоўскага, Уплыў, 83, з рус. вискоза, якое запазычана з зах.-еўр. моў і суадносіцца з познелац. viscosus ’ліпкі’ < лац. viscum ’клей’ (Шанскі, 1, В, 105).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Плац 1 ’прысядзібны ўчастак’ (стаўб., Прышч.), ст.-бел. плацъ ’зямельны ўчастак у горадзе’ (з XVII ст.). Відаць, непасрэднае запазычанне з ням. Platz ’плошча’, гл. пляц.

Плац 2 ’шоўк’ (Тураўшч. 1, 66). З польск. płócienko ’тс’, утворанае, як плат.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

баваўня́нка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.

Тканіна з бавоўны. Гандляры спрытна маталі на медны аршын вішнёвыя і белыя сукны. Свістаў, па-змяінаму павіваючыся ў паветры, шоўк. Паўзла шарсцянка, і весела бегала баваўнянка. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лігату́рны (к лігату́ра III) лигату́рный;

л. шоўк — лигату́рный шёлк

лігату́рны II (к лігату́ра II) лигату́рный;

л. знак — лигату́рный знак

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сырэ́ц, ‑рцу, м.

1. Не да канца выраблены або не ачышчаны прадукт. Спірт-сырэц. Шоўк-сырэц.

2. Тое, што і сыравіна. [Кравец:] — Ён [сын] інжынер там, дзе жалеза з сырцу выплаўляюць. Горы там, піша, страх. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раздо́льна, прысл.

1. Прысл. да раздольны.

2. безас. у знач. вык. Пра наяўнасць шырокай прасторы, раздолля. За акном было раздольна і хораша. Арабей. Шоўк травы сытым статкам калгасным прымят. Пастуху тут раздольна і весела. Панчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шёлк в разн. знач. шоўк, род. шо́ўку м.; ядва́б, -бу м.;

иску́сственный шёлк шту́чны шоўк;

◊

на пу́зе шёлк, а в пу́зе щёлк посл. на назе́ бот рыпі́ць, а ў гаршку́ тра́сца кіпі́ць; бо́ты но́выя, а пя́ты го́лыя; хоць без цу́кру, але ў спо́дачку.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Séide

f -, -n шоўк, ядва́б

mit ~ gefüttert — на шаўку́

~ trágen* — хадзі́ць у шаўку́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)