пракалаці́ць, ‑калоціць; зак., каго.

Калаціць некаторы час (пра холад, страх і пад.). Ліхаманка пракалаціла яго ўвесь дзень.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прахало́да ’свежасць паветра’, про́халадзь ’халадок, умераны холад’ (ТСБМ). Укр. прохоло́да, рус. прохла́да ’тс’ (< ц.-слав. прохладъ ’прахалода, свежасць’; гл. Фасмер, 3, 385). Дэрыват з суф. ‑а ад прахалодаць ’астыць’, параўн. укр. прохолодати. Далей да холад, параўн. ахало́на (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

накале́цца, ‑еюся, ‑еешся, ‑еецца; зак.

Разм. Знаходзячыся доўга на холадзе, на марозе, моцна азябнуць, намерзнуцца. Накалецца на полі ў холад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адчу́жанасць, ‑і, ж.

Стан адчужанага; адсутнасць блізкасці, давер’я, разумення; адасобленасць, халоднасць у адносінах. Душу.. [Рыгора] паступова агортваў холад адчужанасці, адзіноцтва. Краўчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сту́жа ‘холад, халадэча; сцюжа’ (Нас., Бяльк., ТС; маз., Яшк. Мясц.). Гл. сцюжа.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Зю́зя (дзіцяч.) ’холад’ (Нас., Шат.; брэсц., Нар. лекс.), ’агонь’ (Сл. паўн.-зах., прыклад: «не ідзі, там зюзя» не пацвярджае значэнне). Рус. дыял. дзіцяч. зюзя ’холад’, укр. «змерз як зюзя»? Анаматапея ці аформленае пад дзіцячую фанетыку сцюжа. ’Агонь’ (калі так) — энантыясемічны перанос паводле функцыянальнай падобнасці.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Стынь ‘холад, халадэча’ (ТСБМ, Юрч., Мат. Маг.). Аддзеяслоўны назоўнік ад стынуць, гл. стыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

крыя-

(гр. kryos = холад, мароз, лёд)

першая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на сувязь з лёдам, нізкімі тэмпературамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

тэрмарэцэ́птары

(ад тэрма- + рэцэптары)

рэцэптары ў скуры і слізістых абалонках чалавека і жывёл, якія дазваляюць адчуваць цяпло і холад.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Стыдзь ‘моцны марозны холад; сцюжа’ (Нік. Очерки, Касп.). Аддзеяслоўны назоўнік ад *stydnǫti, гл. стыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)