ардана́нс

(фр. ordonnance)

1) урадавы акт у Францыі і некаторых іншых краінах;

2) каралеўскі ўказ у Францыі (12 — 18 ст. і ў перыяд Рэстаўрацыі) і ў Англіі (13 — 16 ст.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

БРАЎН

(Brown) Джон (9.5.1800, г. Торынгтан, штат Канектыкут, ЗША — 2.12.1859),

адзін з лідэраў абаліцыянісцкага руху ў ЗША (гл. Абаліцыянізм). У 1855—56 арганізаваў узбр. барацьбу супраць рабаўладальнікаў у штаце Канзас. Распрацаваў план стварэння ў Алеганскіх гарах (штат Віргінія) свабоднай рэспублікі, склаў праект яе дэмакр. «Часовай канстытуцыі». З мэтай ажыццяўлення плана 16.10.1859 Браўн з узбр. атрадам захапіў урадавы арсенал у Харперс-Феры. Атрад быў знішчаны, загінулі 2 сыны Браўна, а ён сам, цяжка паранены, быў арыштаваны і павешаны. Паўстанне Браўна папярэднічала Грамадзянскай вайне ў ЗША 1861—65.

т. 3, с. 250

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

адміністра́цыя

(лац. administratio = кіраванне)

1) кіроўны орган прадпрыемства, установы, арганізацыі, які нясе адказнасць за іх дзейнасць (напр. а. фабрыкі);

2) органы выканаўчай улады дзяржавы; урадавы апарат;

3) адказныя распарадчыкі (напр. а. выстаўкі).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

кры́зіс

(гр. krisis = рашэнне, пераломны пункт)

1) рэзкі, круты пералом у чым-н. (напр. урадавы к., к. хваробы);

2) абумоўлены супярэчнасцямі ў развіцці грамадства разлад эканамічнага жыцця (напр. фінансавы к.);

3) востры недахоп чаго-н. (напр. жыллёвы к.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

przesilenie

н. крызіс; пералом;

przesilenie rządowe — урадавы крызіс;

przesilenie choroby — крызіс хваробы;

przesilenie dnia z nocą — раўнадзенства;

przesilenie letnie (zimowe) — летняе (зімовае) сонцастаянне

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

organ

м.

1. орган;

organ słuchu — орган слыху;

organ rządowy — урадавы орган (газета);

2. ~y мн. муз. арган;

grać na ~ach — іграць на аргане

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

архі́ў

(лац. archivum, ад гр. archeion = урадавы будынак)

1) установа, дзе захоўваюцца і сістэматызуюцца пісьмовыя помнікі мінулага, старыя дакументы;

2) аддзел установы, дзе захоўваюцца старыя дакументы, скончаныя справы і інш.;

3) збор пісем, рукапісаў, фатаграфій, якія маюць адносіны да дзейнасці якой-н. арганізацыі, установы, асобы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

officer

[ˈɑ:fəsər]

1.

n.

1) афіцэ́р -а m. (у а́рміі, вае́нна-марскі́м флёце або́ авія́цыі)

2) капіта́н карабля́

3) ура́давы або́ і́ншы службо́вец

a health officer — саніта́рны інспэ́ктар

a police officer — паліцыя́нт (афіцы́йная або́ ве́тлівая фо́рма)

2.

v.t.

кірава́ць кім-чым

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

official

[əˈfɪʃəl]

1.

n.

службо́вая асо́ба, службо́вец -ўца m.

bank officials — ба́нкавыя службо́ўцы

2.

adj.

1) службо́вы

an official uniform — службо́вая ўніфо́рма

official duties — службо́выя абавя́зкі

2) афіцы́йны; ура́давы

official representative — афіцы́йны прадстаўні́к

official communication — афіцы́йнае паведамле́ньне

official data — афіцы́йныя да́дзеныя

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

кры́зіс, ‑у, м.

1. Рэзкі пералом, пераходны стан, абвастрэнне становішча. Адчуваецца крызіс мяшчанскай сям’і, што існуе на маральных асновах старой патрыярхальнай Расіі. «Полымя».

2. Пераломны момант у ходзе хваробы, які вядзе да паляпшэння або пагаршэння стану хворага. Звычайнае запаленне лёгкіх, расказваў доктар, крызіс прайшоў, чалавек, з дапамогай медыцыны, мінуў смяротны рубікон. Ермаловіч.

3. Перыядычная перавытворчасць тавараў у капіталістычнай гаспадарцы, якая вядзе да разарэння дробных вытворцаў, да скарачэння вытворчасці, да павелічэння колькасці беспрацоўных. Эканамічны крызіс. Прамысловы крызіс.

4. Недахоп чаго‑н., цяжкасці з чым‑н. Паліўны крызіс. Жыллёвы крызіс. // Разм. Цяжкае становішча, безграшоўе. Крызіс з грашамі.

•••

Палітычны крызіс — палітычнае становішча, якое характарызуецца рэзкім абвастрэннем класавай барацьбы працоўных супраць пануючай эксплуататарскай вярхушкі і няздольнасцю апошняй кіраваць грамадствам.

Урадавы крызіс — перыяд, калі пытанне аб адстаўцы старога ўраду рашылася, а новы ўрад яшчэ не сфарміраваўся.

[Ад грэч. krísis — рашэнне, прыгавор.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)