Прытвара́цца, прытвары́цца ’прыкінуцца’ (ТСБМ), прітвыря́цца ’прыкідвацца’ (Бяльк.); параўн. укр. притвори́тися, рус. притворя́ться, славац. pritvoriť sa, серб.-харв. прѝтворица ’прытворшчык(ца), крывадушнік(ца)’. Да твар, твары́ць (гл.). Першаснае значэнне ’стаць падобным да некага, зрабіцца кім-небудзь’ (параўн. Махэк₂, 662).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

wírken

1.

vt ткаць, вяза́ць

2.

vi

1) дзе́йнічаць

2) (auf A) дзе́йнічаць, уплыва́ць (на што-н.)

3) (als N) працава́ць (у якасці)

als Léhrer ~ — працава́ць наста́ўніка [у я́касці наста́ўніка]

4) твары́ць, вытвара́ць

Wúnder ~ — твары́ць цуд

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

verüben

vt твары́ць, рабі́ць, вытвара́ць (што-н. дрэннае)

víeles verübt háben — мець мно́га на сумле́нні

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

будава́ць

(польск. budować, ад с.-в.-ням. bûden)

1) ставіць, мураваць, рубіць дом, узводзіць будынак; рабіць, майстраваць, ляпіць (гняздо);

2) вырабляць, выпускаць (машыны, механізмы);

3) перан. ствараць, тварыць;

4) вычэрчваць геаметрычную фігуру (напр. б. квадрат).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Твары́ла 1 ’века ў пограбе’ (бых., Рам. 8–9; Мат. Гом.), твары́ло ’дзверы ў склеп’ (Сцяшк.), ’яма для захоўвання бульбы’ (Цых.), сюды ж запазычанае з польскай (Булыка, Лекс. запазыч., 94) ст.-бел. твори́дло ’форма для сыроў’ (1571 г., КГС; Ст.-бел. лексікон). Параўн. укр. твори́ло ’скрыня або яма, у якой гасяць вапну’, рус. твори́ло ’вапнярка’, польск. tworzydło ’мяшочак або драўляная форма, у якіх выціскаюць сыры’, ’форма, кшталт’, ’выдзеўбаная адтуліна’, ст.-чэш. trořidlo ’форма для вырабу сыру’, в.-луж. tworidlo ’пасудзіна для тварагу’, славен. torilo ’пасуда для вырабу сыру’, харв. tvòrilo ’драўляная скрынка або абруч (з ліпавага або ясеневага лубу), у які закладваюць сыр, каб надаць яму круглую форму’, ’форма, мадэль’. Прасл. *tvoridlo ’форма для вырабу сыру’ ад *tvoriti ’ствараць, фармаваць’ (Бязлай, 4, 205; гл. тварыць 1), што суадносіцца з літ. tvérti ’хапаць, ахопліваць; гарадзіць’, дыял. таксама tveriu ’агароджваю’ і ’раблю сыр’. Зыходнае значэнне ’кораб, скрынка’ пашырана да ’выдзяўбаная (выкапаная) ёмістасць’ і ’каробка, футрына (дзвярэй і пад.)’. Гл. таксама Махэк₂, 662; Шустар-Шэўц, 1565.

Твары́ла 2 (твары́ло) ’чалавек, які ўсіх смяшыць, дзівачыць’ (пруж., Чэрн.). Аддзеяслоўны назоўнік ад тварыць ’вырабляць, вытвараць’ (гл. тварыць 1).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вытво́рнік (БРС). Ад вытварыць, тварыць. Калька рус. производи́тель (Крукоўскі, Уплыў, 121). Калькамі Крукоўскі (там жа) лічыць і іншыя дэрываты ад гэтага кораня: вытво́рца, вытво́рчасць, вытво́рчы. Але ў апошнім выпадку практычна нельга размежаваць калькі і магчымыя запазычанні, адпаведна калькі, з польскай мовы; параўн. польск. wytwórczy, wytwórca, wytwórczość.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Падчыні́ць ’падсыпаць мукі ў цеста перад замесам’ (Вешт.), падчыняць ’падсяваць; адсяваць пры дапамозе рэшата дробную Мякіну ад зерня’ (Шатал.). Гл. чыніць. Дзеяслоў вельмі шырокага семантычнага аб’ёму; што датычыць прыведзеных тут значэнняў, параўн. рус. расчинять ’замешваць цеста, ставіць, тварыць’, серб.-харв. чинити ’прасейваць зерне’, славен. činiti ’прасейваць (цераз сіта)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

маладзе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.

Станавіцца маладзейшым, прымаць больш малады выгляд. Нам лёгка жыць і тварыць, бо мы маладзеем разам з усёй нашай краінай. Купала. Сядзіш на нарадзе побач з лепшымі людзьмі раёна і проста маладзееш. Скрыпка. Ад сонечных сполахаў ціхага рання Душа маладзее, стрымацца не можа. Хведаровіч. Пасля .. [дажджоў] усё ў прыродзе маладзела, усміхалася, расло. Пестрак. // перан. Павялічваць у сваім складзе працэнт маладых. Насельніцтва маладзее.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тварэ́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле дзеясл. тварыць (у 1 знач.).

2. Тое, што створана ў працэсе творчай дзейнасці; твор. Паэма «Курган» — тварэнне Купалы. Карціна «Партызанская мадонна» — тварэнне Савіцкага. □ Легенды і казкі — тварэнне людзей — на хвалях сваіх аднясе [Біруса] ў Енісей. Дубоўка. І ўпрыгожыцца зямля .. велічнымі тварэннямі [будаўнікоў], тая зямля, на якой многа год таму назад пакутавалі ў нястачы і голадзе іх дзяды і бацькі. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чыні́ць, чыню, чыніш, чыніць; незак., што.

1. Рабіць, учыняць, тварыць. Чыніць суд і расправу. □ Ніякай бяды.. [рака] ніколі не чыніла: не пагражала людзям разлівам, не размывала берагоў, не шумела злоснай пенай. Кулакоўскі. Як у хаты рабункі чыніць Панаедуць чужыя салдаты, Сэрца ўраз зашчыміць, зашчыміць — Бо ўмясціла ўсе хаты. Куляшоў. Запас бяды не чыніць. Прымаўка. // Ствараць, утвараць; ставіць. Амерыканскія ўлады чынілі розныя перашкоды савецкім журналістам. «ЛіМ».

2. Рабіць кудзелю. Дзяўчаты чынілі кудзелю.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)