падводная катлавіна ў Паўн. Ледавітым ак., паміж хрыбтамі Ламаносава і Гакеля. Даўж. каля 2 тыс.км; шыр. 200—400 км. Глыб. да 4485 м. Дно выраўнаванае, укрытае гліністымі глеямі. У межах Амудсена катлавіны — Паўночны полюс. Названа ў гонар Р.Амундсена.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БІПАЛЯ́РНАСЦЬ (ад бі... + грэч. polos полюс) у экалогіі, геаграфічнае пашырэнне жывых арганізмаў адзінага віду ў халодных і ўмераных шыротах абодвух паўшар’яў (напр., мідыі, акулы, анчоўсы, кількі, коцікі, кіты, сардзіны, вушастыя цюлені, шэрыя дэльфіны і інш.) і іх адсутнасць у трапічным поясе.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дыпо́ль
(ад ды- + гр. polos = полюс)
1) сукупнасць двух электрычных зарадаў, роўных па велічыні і процілеглых па знаку;
2) антэна ў выглядзе двух сіметрычных праваднікоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
квадрупо́ль
(ад лац. quadrum = чатырохвугольнік + полюс)
сістэма чатырох электрычных зарадаў, якая складаецца з двух дыполяў, электрычныя моманты якіх роўныя па велічыні і процілеглыя па кірунку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
pole
I[poʊl]1.
n.
1) слуп -а́m.; кол кала́m., кало́к -ка́m.; ты́чка, па́лка f.
a telephone pole — тэлефо́нны слуп
a ski pole — лы́жная па́лка
2) буса́к -а́m. (у чаўне́)
2.
v.
ру́хаць чо́вен або́ плыт бусако́м
II[poʊl]
n.
по́люс -а m.
The North Pole — паўно́чны по́люс
•
- poles apart
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ВАЛАСЫ́ ВЕРАНІ́КІ
(лац. Corna Berenices),
невялікае сузор’е Паўн. паўшар’я неба. 50 зорак ярчэй за 6-ю зорную велічыню. Простым вокам назіраецца зорнае скопішча, магутныя тэлескопы выяўляюць пазагалактычныя туманнасці (галактыкі). У сузор’і Валасы Веранікі размешчаны Паўн.полюс Галактыкі. На тэр. Беларусі відаць зімой, вясной і летам. Гл.Зорнае неба.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВАДАП’Я́НАЎ Міхаіл Васілевіч
(18.11.1899, г. Ліпецк, Расія — 11.8.1980),
савецкі лётчык. Герой Сав. Саюза (1934). Ген.-маёр авіяцыі (1943). Скончыў ваен.-авіяц. школу (1929). Удзельнік выратавання экіпажа парахода «Чэлюскін» (1934), паветр. экспедыцыі на Паўн.полюс (1937). У Вял. Айч. вайну камандзір авіяц. дывізіі. Дэп.Вярх. Савета СССР 1937—46.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
паўднёвы südlich, Süd-; sǘdländisch;
паўднёвы ве́цер Südwind m -(e)s, -e;
паўднёвая шырата́геагр südliche Bréite;
паўднёвы по́люсгеагр Südpol m -s;
паўднёвы фрукт Südfrucht f -, -früchte
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
południowy
południow|y
1. паўднёвы; паўдзённы;
przerwa ~a — перапынак на абед;
2. паўднёвы;
biegun ~y — паўднёвы полюс
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
А́МУНДСЕН
(Amundsen) Руаль (16.7.1872, г. Борг, Нарвегія — 1928),
нарвежскі палярны падарожнік і даследчык. У 1903—06 упершыню праплыў Паўн.-Зах. праходам з У на З ад Грэнландыі да Аляскі. На судне «Фрам» адправіўся ў Антарктыку, 14.12.1911 на сабаках дасягнуў Паўд. полюса. Спрабаваў дасягнуць Паўн. полюса дрэйфам на судне «Мод» (1918—21) і самалётам (1925). У 1926 узначаліў 1-ы трансарктычны пералёт праз Паўн.полюс на дырыжаблі «Нарвегія». Загінуў у Баранцавым м., шукаючы экспедыцыю У.Нобіле. Імем Амундсена названы заліў і катлавіна ў Арктыцы, гара, ледавік, мора, заліў і навук. станцыя ЗША у Антарктыдзе.
Тв.:
Рус.пер. — Собр. соч. Т. 1—5. Л., 1936—39;
Перелёт через Ледовитый океан. М.; Л., 1927 (разам з Л.Эльсвартам);
На корабле «Мод»: Экспедиция вдоль северного побережья Азии. М.; Л., 1929;